ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΕΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΙ
21/3/2005, Αθήνα
Λες ότι όλα ξεκίνησαν από εκείνο το μισό κουλούρι που σου έφτιαξε την διάθεση η χειρονομία της να στο προσφέρει όταν περνούσες μια κρίση κατάθλιψης. Χωρίς αυτό, δεν θα είχες ανοίξει, μετά από τόσες μέρες, το ηλεκτρονικό σου ταχυδρομείο και να λάβεις έγκαιρα την πρόσκληση του Σοφού Γέροντα. Τώρα μπροστά σε ένα ολόκληρο φρέσκο κουλούρι που βρήκες να σε περιμένει στο γραφείο σου από νωρίς το πρωί, κάθεσαι και κάνεις σκέψεις για αυτά που έγιναν και γι’ αυτά που έμαθες μετά που δέχτηκες εκείνη την απροσδόκητη πρόσκληση.
Λες ότι αυτή η ιστορία μοιάζει με ένα κουλούρι. Στην αρχή σκέφτεσαι τις διαστάσεις της. Όταν κοιτάς αυτό το κουλούρι από μακριά φαίνεται σαν μια μικρή τελίτσα, δηλαδή σαν ένα μονοδιάστατο αντικείμενο. Αν πλησιάσεις πιο κοντά μοιάζει με ένα κύκλο μεγαλώνοντας τον αριθμό των διαστάσεών του στις δύο, πράγμα που θα σου επιτρέψει και να φανείς σπουδαίος υπολογίζοντας το μήκος της περιμέτρου του. Παρατηρώντας το κουλούρι ακόμα από πιο κοντινή απόσταση, βλέπεις ότι έχει τρεις διαστάσεις και μπορείς να ζητήσεις από κάποιο μαθηματικό να βρει πόσο μεγάλη είναι η επιφάνειά του και ο όγκος του. Αν όμως φανταστείς ότι είσαι ένα μυρμήγκι που κάνει βόλτες πάνω στο κουλούρι, θα συναντήσεις βουνά, χαράδρες, και βράχους από σουσαμάκια που όλα μαζί τότε θα έχουν επιφάνεια πολύ μεγαλύτερη από αυτή που μετρήθηκε προηγουμένως για το τρισδιάστατο κουλουράκι που έχεις πάνω στο γραφείο σου. Και οι μετρήσεις αυτές θα αλλάζουν, τα μεγέθη για τις διαστάσεις του κουλουριού θα γίνονται τεράστια αν κάνεις τις παρατηρήσεις σου έχοντας το μέγεθος ενός βακτηριδίου. Εκεί που το μυρμήγκι-μαθηματικός έβλεπε ένα χαντάκι θα συναντούσες κοιλάδες με σπηλιές, εκεί που σκόνταφτε σε βράχους από σουσάμι θα έπρεπε να μετρήσεις επιφάνειες πολύπλοκων βουνών, σαν αυτούς στα Μετέωρα, γεμάτους με βαθουλώματα και εξογκώματα. Δεν ξέρεις πόσες διαστάσεις έχει αυτή η ιστορία της εξαφάνισης του Πορφύρη, είναι δύσκολο να αποφασίσεις από ποια απόσταση να την ερευνήσεις, αν πραγματικά θέλεις να την ερευνήσεις.
Η πρώτη σκέψη που σου πέρασε από το μυαλό ήταν να θεωρήσεις αυτά τα απρόσμενα ευρώ σαν την δίκαιη και εύλογη αποζημίωση του καθηγητή σου για τα δεδομένα της έρευνάς σας που τα εξαφάνισε μαζί του μετά από κάποια δική του παραξενιά. Σε αυτή την περίπτωση όλη αυτή η ιστορία που παρουσίασε ο Λάσκος μαζί με οι εκδοχές που υπαινίχθηκε προβάλλοντας την αλάθητη διαίσθησή του, δεν πρέπει να σε αφορούν. Η διάσταση της ιστορίας είναι όση ενός κουλουριού-τελίτσας και το μόνο που σου μένει είναι να χρησιμοποιήσεις αυτά τα χρήματα για να ανασχεδιάσεις την έρευνά σου μέχρι να μπορεί αυτή να καταλήξει κάπου. Το ίδιο όμως θα μπορούσε να σκεφτεί και να πράξει και ο γεροκτηματίας πρώην πρύτανης. Εσύ δεν θα μάθαινες ποτέ τίποτα και αυτός δεν θα έμπαινε και στον κόπο να σε διδάξει ειδικά θέματα ιστορίας του εικοστού αιώνα. Όμως αυτός αρκέστηκε να καλύψει από αυτά τα χρήματα μόνο τα αεροπορικά του εισιτήρια, παρά την ταλαιπωρία του τους προηγούμενους δώδεκα μήνες να σε ανακαλύψει και να σκηνοθετήσει αριστοτεχνικά την συνάντησή σας. Υπάρχει όμως και ένα ακόμα πρόβλημα που δεν σε βοηθάει να κρατήσεις μακρινές τις αποστάσεις σου από την ιστορία της εξαφάνισης του Πορφύρη. Γεννήθηκες περίεργος, θέλεις να ξέρεις το μήκος της περιμέτρου του κουλουριού, πόσο μεγάλη είναι η επιφάνεια και πόσο όγκο καταλαμβάνει.
Σκέφτεσαι την οπτική του Λιάσκου στην ιστορία. Ο ιστορικός της τέχνης του τρόμου του εικοστού αιώνα, τρομοκρατημένος από το ότι τον παρακολουθούσαν, σκηνοθέτησε μια καταπληκτική παράσταση για να σε προστατέψει όπως είπε. Δεν προσδιόρισε όμως ποιος τον παρακολουθούσε και δεν έδωσε επαρκείς εξηγήσεις για να συνδέσει με κάποια λογική αυτόν που τον παρακολουθούσε με τον Πορφύρη. Υποθέτει ότι υπάρχει σχέση, δεν μπορεί να αποδείξει οποιαδήποτε σχέση με όσα είπε. Από εκείνη την εποχή πριν την Ολυμπιάδα πρέπει να γίνεται στην Ελλάδα όργιο παρακολούθησης. Φανερής και χωρίς πολύ διακριτικότητα, μέχρι και εκείνο το ιπτάμενο υπόθετο έβαλαν να κόβει βόλτες πάνω από την Αθήνα για να θυμίζει σε όλους ότι έστι δίκης οφθαλμός ον τα πανθ ορά, όπως χαρακτηριστικά είχες σχολιάσει τότε. Κάποιος έξυπνος αξιωματούχος, να ήταν μήπως ο μόνος, θα βρήκε την ευκαιρία να του πάρει όσα χρήματα μπορούσε γνωρίζοντας ότι έχει γυναίκα που ακόμα κάνει σέρφινγκ στα κύματα, πλασάροντας του για τυράκι μερικές απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες τους. Ο Λάσκος νόμισε ότι τον παρακολουθούν για το τελευταίο μήνυμα του Πορφύρη και χλαπ, το δάγκωσε. Γιατί να παρακολουθούν όμως ένα καθηγητή του μάρκετινγκ; Η σχέση του με την επιτροπή PLP δεν δικαιολογεί παρακολουθήσεις, η προληπτική ιατρική δεν φαίνεται ότι είναι τομέας που σχετίζεται με θέματα που μπορεί να εμπλέξουν πράκτορες και μυστικές υπηρεσίες, οι υπαινιγμοί και η διαίσθηση του φαίνονται να δημιουργούν ένα σενάριο τραβηγμένο από τα μαλλιά. Τον Πορφύρη θα μπορούσαν να τον παρακολουθούν για δεκάδες άλλους λόγους, κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς όλες του τις εξωπανεπιστημιακές δραστηριότητες. Απ’ όσα συζητήσατε βγαίνει το λογικό συμπέρασμα ότι κάποιες υπηρεσίες πράγματι υπέκλεψαν το μήνυμα της Τελευταίας Πράξης του Πορφύρη άρα κάποιοι είχαν λόγους για να τον παρακολουθούν. Και είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι κάποιοι έκαναν την Σχολή και τους κήπους της άνω κάτω για να βρουν τα ίχνη του καθηγητή και τα αρχεία του. Μακάρι να τα έβρισκαν μήπως έτσι έβρισκαν και αυτά που σου χρειάζονται για να τελειώσεις την έρευνά σου. Από την άλλη, οι υπαινιγμοί του Σοφού Γέροντα καλύπτουν λογικά κενά και δίνουν μια εξήγηση για τα δύο μηνύματα που έστειλε ο Πορφύρης πριν εξαφανιστεί. Σε αυτή τη περίπτωση, αν η ιστορία αυτή είναι πράγματι σύμφωνη με όσα υποθέτει ο Λάσκος, τα χρήματα του Πορφύρη που σου παρέδωσε είναι μέρος του μηνύματος. Στάλθηκαν για να τονίσουν την σοβαρότητα της υπόθεσης και να δηλώσουν με ένα σαφή τρόπο την επιθυμία του καθηγητή σου να εμπλακείς εσύ σε αυτή την υπόθεση για να ολοκληρώσεις, σαν ο πιο κατάλληλος, κάποιον ακόμα αδιευκρίνιστο σκοπό. Έτσι από αυτή την οπτική γωνιά που στηρίζεται στην υπόθεση ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα του πανικού του Λάσκου, το κουλούρι μοιάζει σαν ένας κύκλος που δεν ολοκληρώνεται.
Για να δεις τα γεγονότα από πιο κοντά, θα πρέπει υποχρεωτικά να αναλύσεις τις φράσεις του αλλόκοτου μηνύματος της Τελευταίας Πράξης. Σε αυτό το μόνο που είναι σαφές είναι ότι ο Πορφύρης έκρυψε κάπου κάποια μυστικά δικά του που αν τα ανακαλύψεις θα σε οδηγήσουν και σε κάποια άλλα μυστικά που του εμπιστεύθηκαν κάποιοι αδιευκρίνιστοι τρίτοι. Δηλώνει ότι έζησε μια ζωή γεμάτη με μυστικά και τον φόβο του μην παραπέσουν αυτά σε λάθος χέρια. Αν αυτά τα μυστικά αφορούν την συμμετοχή του στην επιτροπή LPL, όπως ισχυρίστηκε ο Λάσκος, ή κάποια άλλη ερευνητική του δραστηριότητα, ενδεχομένως αυτή που κάνατε μαζί, δεν θα το μάθεις ποτέ αν δεν ανακαλύψεις την κρυψώνα του και δεν αναλύσεις αυτά που έκρυψε. Προφανώς δεν τα έκρυψε σε κάποιο δέρας που το έθαψε μετά σε κάποιο παρτέρι με μαργαρίτες της Σχολής. Δεν ξέρεις αν είχε και στο σπίτι του κήπο αλλά είσαι βέβαιος ότι αν είχε, οι «κηπουροί» δεν θα έχουν αφήσει κανένα παρτέρι του χωρίς να το έχουν ψάξει σε βάθος. Μιλάει για την άκρη κάποιου νήματος που έκρυψε σε κάποιο παρτέρι με μαργαρίτες και μετά για κάποιο κλειδί και μετά για την εικόνα της ομίχλης που πίσω της θα ανακαλύψεις αυτά που δεν ήξερε και ο ίδιος, αυτά που ανακάλυψε και θεωρεί μυστικά επικίνδυνα να πέσουν σε λάθος χέρια. Δείχνει αυτή η Τελευταία Πράξη του να είναι ένας χάρτης ενός κρυμμένου θησαυρού που για να τον ανακαλύψεις θα πρέπει να ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη πορεία. Δεν έχεις ιδέα ποιο κλειδί είναι κάτω από το 11 για να ξεκλειδώσεις την μια άκρη του νήματος. Και τα αρχεία του Αγίου Ρόκκου, αυτό και αν δεν θυμίζει μυστικισμό των ιπποτών του μεσαίωνα και τον Κώδικα Ντα Βίντσι που έφερε στην μόδα ροδόσταυρους, μυστικές οργανώσεις σοφών επιστημόνων και κάποιες διαχρονικές συνομωσίες τους για να προστατευτούν το μυστικό των απογόνων της Μαρίας της Μαγδαλινής. Θυμάσαι ότι είχατε συζητήσει με τον Πορφύρη το επικοινωνιακό φαινόμενο του Κώδικα και του συγγραφέα του Νταν Μπράουν αλλά και την στροφή της δυτικής λογοτεχνίας την τελευταία δεκαετία προς στον μυστικισμό και σε θέματα που διαμορφώνουν την άποψη ότι ο μεσαίωνας έχει αίγλη, ότι κάποιοι προσπάθησαν στην διάρκειά του να κρύψουν την αρχαία σοφία και κάποια μυστικά που σε αυτά θα πρέπει να στραφεί η ζαλισμένη δύση για να λύσει τα σημερινά αδιέξοδά της. Η σαφής θέση που είχε πάρει ήταν ότι αυτή η τάση ήταν αποτέλεσμα των προσπαθειών του λεγόμενου σύγχρονου αντι-διαφωτισμού που ξεκίνησε αρχικά από τις συντηρητικές πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών και επεκτείνεται τώρα με τις πλάτες των νεοσυντηρητικών του Μπούς σε παγκόσμιο επίπεδο με μια λυσαλαία προσπάθεια να τοποθετηθεί ξανά ο μυστικισμός στην θέση της επιστήμης. Πονηρά και από την πίσω πόρτα χρησιμοποιώντας ψευδοεπιστήμονες με σαφείς πολιτικούς και ιδεολογικούς στόχους. Δεν θα σε έβαζε ο Πορφύρης όμως σε μια τέτοια περιπέτεια. Είσαι βέβαιος ότι θα υπάρχουν εκατοντάδες εκκλησίες και μοναστήρια με το όνομα του Αγίου Ρόκκου στην Ευρώπη που ενδεχομένως στα αρχεία κάποιου μοναστηριού από τις εκατοντάδες να έχει κρύψει κάτι που, όπως λέει, εξηγεί όλα τα άλλα. Αν είναι να ακολουθήσεις μέχρι το τέλος αυτή την διαδρομή, σε βλέπω να αλλάζεις ειδικότητα και να ξοδεύεις τα επόμενα χρόνια όλα τα ευρώ που σου έστειλε σε εκδρομές με τα ΚΑΠΗ σε όλα τα μοναστήρια του Άγιου Ρόκκου στην Ευρώπη. Έτσι, με όλα αυτά τα ερωτήματα αναπάντητα, το κουλούρι σου θυμίζει με το σχήμα του τον αριθμό αυτών που γνωρίζεις για όλα αυτά. Και εκείνο το τεράστιο κενό που περικλείεται γύρω από το πασπαλισμένο με σουσάμι τρισδιάστατο όγκο του σε προκαλεί να συνεχίσεις να ψάξεις τα μυστικά που κρύβονται σε αυτή την ιστορία, ακόμα και αν θα πρέπει οι μέθοδοί που πρέπει να χρησιμοποιήσεις σε κάνουν να δουλέψεις σκληρά σαν το μυρμήγκι.
Σκέφτεσαι τώρα για το ίδιο το κουλούρι που είναι πάνω στο γραφείο σου. Στο άφησε το πρωί πριν πάει να κάνει το εργαστήριό της. Φαντάζεσαι ότι μεταφέρει και αυτό ένα μικρό μήνυμα, σαν να σε καλεί να συνεχίσεις την ανθρώπινη επικοινωνία της περασμένης Παρασκευής με αυτό το κορίτσι για το οποίο δεν ξέρεις σχεδόν τίποτα παρά τα δυο χρόνια στο ίδιο γραφείο μαζί της και τα χρόνια πριν στα αμφιθέατρα και τις γενικές συνελεύσεις του συλλόγου των φοιτητών. Ως γνήσιος εκπρόσωπος της γενιάς σου την ψάχνεις στο ίντερνετ. Μετά από τέσσερα κλικ, στην οθόνη σου εμφανίζεται το βιογραφικό της που έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα των συνεργατών της σχολής και οι δημοσιευμένες της εργασίες. Ανακάλυψη πρώτη: σήμερα έχει γενέθλια, κλείνει τα τριάντα. Ανακάλυψη δεύτερη: εξειδικεύεται στο κυβερνητικό μάρκετινγκ όπως φαίνεται από τις δημοσιευμένες εργασίες της με τον καθηγητή Καραγιάννη που εποπτεύει το διδακτορικό της. Ανακάλυψη τρίτη: στην εργασία της «Στρατηγικές ανάλυσης των αποτελεσμάτων εφαρμογής των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης στην κοινή γνώμη και στις επενδύσεις» κάνει αναφορές σε εργασίες του καθηγητή Στέφανο Περμούτι, που τον ανέφερε και ο Λάσκος σαν μέλος της διευρυμένης επιτροπής LPL. Ανακάλυψη τέταρτη: μιλάει άπταιστα τέσσερεις γλώσσες, εκτός από την μητρική της που την προφέρει κόβοντας τις καταλήξεις των λέξεων, είναι κάτοχος πράσινης ζώνης στο τζούντο, ήταν μέλος της προ-ολυμπιακής εθνικής ομάδας τοξοβολίας και ασχολείται ερασιτεχνικά με την ζωγραφική. Έτσι, με όλες αυτές της τις ασχολίες, εξηγείται που δεν μπορεί να μείνει κρέας απάνω της. Μάζεψες τις σημειώσεις με τις σκέψεις σου, έκλεισες τον υπολογιστή και έφυγες βιαστικά από το γραφείο μασουλώντας το κουλούρι. Σου μένει λιγότερη από μισή ώρα για να απαντήσεις στο μήνυμά του.
Σε βρήκε ξυπόλητο στην γνωστή σου θέση αυτή τη φορά να ψάχνεις στο ίντερνετ όλα τα λήμματα με τις λέξεις κλειδιά και τα ονόματα που άκουσες από τον Λάσκο. Καλημέρισε με φανερή την έκπληξη από το γεγονός ότι σε βλέπει να δουλεύεις πάλι, που έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν είδε ένα τριαντάφυλλο να την περιμένει πάνω στο γραφείο της μαζί με ένα δεματάκι όμορφα τυλιγμένο με κορδέλα σε συσκευασία δώρου.
«Είδες ποιος τα’ άφησε αυτά στο γραφείο μου Κωσταντή; Δεν έχει κανένα σημείωμα» ρώτησε.
«Ναι, κάποιος που πιστεύει ότι αν με μισό κουλούρι δικαιούσαι ένα επίθετο που να ξεκινάει από κάπα, με ένα ολόκληρο, και μάλιστα την ημέρα των γενεθλίων σου, θα πρέπει να ακούσεις τουλάχιστον τέσσερα που να σε χαρακτηρίζουν και να ξεκινούν από το ίδιο γράμμα. Χρόνια πολλά, να τα εκατοστίσεις» απάντησες χαμογελώντας πίσω από την οθόνη.
Έδειξε για μια στιγμή να αιφνιδιάζεται, να μην ξέρει αν θα πρέπει να κινηθεί προς το γραφείο σου ή προς τα δώρα της. Για μια στιγμή μόνο, αμέσως μετά έλαμψε ένα χαμόγελο που αυτή τη φορά έβγαινε απ’ όλο το κορμί της. Ήρθε από πάνω σου, σου ‘σκασε ένα φιλάκι στο μάγουλο, και γύρισε αμέσως προς τα δώρα στο γραφείο της για να κρύψει ένα δάκρυ που είχε προλάβει να κυλίσει.
«Ευχαριστώ Κώστα, δεν έπρεπε. Ξέρεις, δεν είμαι συνηθισμένη σε δώρα γενεθλίων, τα τελευταία χρόνια μόνο η μάνα μου τα θυμάται και αυτά για να βρει αφορμή να μου θυμίσει ότι πρέπει να παντρευτώ για να μη της μείνω στο πάνω ράφι. Εσύ πως το’ ξερες;» ρώτησε ξετυλίγοντας την κορδέλα «και πως ήξερες βρε ζαγάρ’ ότι είχα βάλει αυτό ακριβώς το σετ με τα πινέλα ζωγραφικής στο μάτι τόσο καιρό; Με παρακολουθείς κρυφά ή μου φαίνεται;»
«Καχύποπτη, κουκλάρα…»
«Το κουκλάρα δεν μετράει, μας τα ‘παν κι άλλοι. Άλλο βρες να ξεκινάει από κάπα. Και πώς να μην είμαι καχύποπτη όταν σε βλέπω ξαφνικά τελείως διαφορετικό, τι έγινε παιδάκι μου αυτό το Σαββατοκύριακο, κέρδισες το τζακ ποτ στου τζόκερ; Αυτά τα πινέλα πάντα τα ήθελα και όλο δεν μ’ έφτανε το μηνιάτικο. Πήγες και καταξοδεύτηκες για μισό κουλούρι, τόσο πολύ πείναγες κακότχο’μ;»
«Εγώ λέω σήμερα επίθετα από κάπα, άσε τα δικά σου γι’ αργότερα δεσποινίς ετών τριάντα. Ναι, μπορείς να πεις ότι μου έπεσε ένα λαχείο αυτό το σαββατοκύριακο αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Λοιπόν, συνεχίζω, Κριός με ωροσκόπο Καρκίνο, τρία τα κάπα μέχρι τώρα…»
«Πολύ σωστά, αλλά δεν νομίζω να πιστεύεις εσύ σ’ αυτές τις αηδίες. Άλλο;»
«Καλλιτέχνης του πολιτικού μάρκετινγκ, τέσσερα τα κάπα.»
«Του κυβερνητικού μάρκετινγκ, έχει τεράστια διαφορά άσχετε. Το πολιτικό είναι για να εκμεταλλεύονται μερικοί τους αφελείς, πουλώντας τους φτιαχτές υποσχέσεις με εικόνες ξεσηκωμένες από διαφημίσεις οδοντόπαστας και με βουκολικά τοπία με μουσική υπόκρουση από Καρμίνες Μπουράνες και Δρόμους της Φωτιάς. Δεν έχει σχεδόν κανένα ερευνητικό ενδιαφέρον αυτός ο τομέας, τα έχουν βρει όλα οι Αμερικάνοι εδώ και είκοσι χρόνια και τα εφαρμόζουν ακόμα και εδώ σαν τυφλοσούρτη στις δημοσκοπήσεις και όταν φτιασιδώνουν τους υποψήφιους πριν από τις εκλογές και τους μαθαίνουν να κουνάνε τα χέρια τους σαν να είναι μαριονέτες του σύμβουλου επικοινωνίας τους. Το κυβερνητικό μάρκετινγκ είναι σχετικά νέος κλάδος, τώρα αναπτύσσεται σε επιστημονική βάση και έχει τρομερό ερευνητικό ενδιαφέρον.»
«Και ποια προϊόντα πουλάει και διαφημίζει αυτό το νέο φρούτο του μάρκετινγκ;» ρώτησες.
«Αν το καλοσκεφτείς, όλα τα άλλα προϊόντα που ξέρεις. Ξέρουμε ότι τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες έχει παρατηρηθεί στην δύση μια αλλαγή των αξιών που σχετίζονται με τα κοινωνικοπολιτιστικά χαρακτηριστικά κάθε χώρας, έτσι;»
«Σωστά, έχω υπ’ όψη μου τι έγραψε ο Μπάτζι της Σχολής του Σικάγου σχετικά, δεν είμαι και τελείως άσχετος. Για συνέχισε, είμαι πολύ περίεργος να μάθω τι σχέση έχει με την ζήτηση όλων των προϊόντων και όλων των υπηρεσιών το ότι έχει ενισχυθεί η τάση για άτυπες σχέσεις αντί για τυπικές, ότι γίνονται σήμερα γάμοι σε ποιο ώριμες ηλικίες απ’ ότι παλιότερα, ότι το μοντέλο των σταθερών γάμων κατέρρευσε από τα όλο και περισσότερα διαζύγια, το ότι δεν αποταμιεύουμε πλέον αλλά δαπανάμε και ότι προτιμούμε την άνετη ζωή από την σκληρή δουλειά.»
«Δεν τα είπες όλα. Προτιμάμε και τα μοντέλα της αργής οικονομικής ανάπτυξης από τα γρήγορα που είχαν κυριαρχήσει τις προηγούμενες δυο δεκαετίες, δομούμε τις κοινωνίες με βάση το άτομο αντί για την οικογένεια και ζητάμε ποιο ποιοτικά προϊόντα αντί για περισσότερα προϊόντα. Ακόμα περισσότερο την τελευταία δεκαετία, περάσαμε από τις κοινωνίες που είχαν ελάχιστη κινητικότητα σε κοινωνίες με αυξημένη κινητικότητα, σε ένα σχεδόν νομαδικό τρόπο ζωής που αποζητάει την ευχαρίστηση τώρα αντί να την περιμένει στο μέλλον. Σε κοινωνικές συμπεριφορές που καθορίζονται από τον αυτοπροσανατολισμό αντί για τον προσανατολισμό από άλλους, την ατομικότητα αντί για την συλλογικότητα αλλά και ταυτόχρονα στο να βασιζόμαστε περισσότερο στην κυβέρνηση και το κράτος από ότι τον εαυτό μας, εμπιστευόμενοι περισσότερο τις συναισθηματικές εικόνες που προβάλουν οι πολιτικοί, έχοντας υποκαταστήσει με αυτές σχεδόν ολοκληρωτικά την λογική από τον πολιτικό τους λόγο. Ειδικά μετά την ενδεκάτη του Σεπτέμβρη, έχει αρχίζει να εκφυλίζεται η αξία της ανεξαρτησίας προς όφελος της ασφάλειας. Πες μου τώρα εσύ ένα προϊόν ή μια υπηρεσία που να μην επηρεάζεται η ζήτησή του από αυτές τις αλλαγές.»
«Και λες ότι όλες αυτές τις αλλαγές τις σχεδίασαν κάποιες ισχυρές κυβερνήσεις, κάποια πανίσχυρα κέντρα οικονομικών αποφάσεων Φρόσω;»
«Όχι, δεν είμαι πλέον τόσο αφελής να πιστεύω σε αυτό το υπεραπλουστευτικό μοντέλο ερμηνείας. Αυτές οι αντιφατικές μεταξύ τους αλλαγές στις αξίες, που έχουν στείλει σχεδόν όλη την Αμερική και την μισή Ευρώπη στα ντιβάνια της ψυχανάλυσης, είναι το αποτέλεσμα μιας φοβερά πολύπλοκης διαδικασίας, μάλλον χαοτικής, όπου παίζουν ρόλο εκατοντάδες ιστορικοί, πολιτισμικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί λόγοι μαζί με τις πολιτικές που ασκούν οι κυβερνήσεις. Εγώ δεν ξεχνάω και τους ταξικούς λόγους, όπως δεν παραγνωρίζω για την παγκοσμιότητα αυτών των φαινόμενων τον πολύ μεγάλο ρόλο των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και των νέων τεχνολογιών που μελετάς εσύ. Στο κυβερνητικό μάρκετινγκ δεν μελετάμε τις αιτίες αυτών των αλλαγών, αυτό είναι δουλειά των κοινωνιολόγων. Εμάς μας ενδιαφέρει περισσότερο να βρούμε τρόπους που να μπορούν να μετρήσουν την αλληλεπίδραση των κυβερνητικών πολιτικών με τις αλλαγές που φέρνουν στις κοινωνικές αξίες, άρα τελικά στην ζήτηση όλων των προϊόντων ή των υπηρεσιών που επηρεάζονται από αυτές τις αλλαγές. Μερικοί προσπαθούν να φτιάξουν προβλεπτικά μοντέλα για να εκτιμούν εκ των προτέρων τις αξιακές αλλαγές και τις μεταβολές στη ζήτηση που θα φέρει μια νέα πολιτική αλλά εδώ έχουν σπάσει τα μούτρα τους πολλοί ερευνητές. Βγάζουν συνέχεια αντιφατικά αποτελέσματα που δεν επιβεβαιώνονται. Άλλοι, όπως εγώ, προσπαθούν να κατασκευάσουν μοντέλα που αξιολογούν τις πολιτικές που εφαρμόζονται σε σχέση με την αλλαγή στις αξίες που φέρνει η εφαρμογή τους στις κοινωνίες. Και όλοι όσοι ασχολούνται με αυτό τον κλάδο, χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους και τα ίδια εργαλεία καταγραφής των τάσεων στις κοινωνικές συμπεριφορές αλλά και τις ίδιες επικοινωνιακές μεθόδους για την προβολή των κυβερνητικών πολιτικών που χρησιμοποιείς και εσύ και όλοι οι άλλοι στην διαφήμιση. Κατάλαβες τώρα πλι’μ;»
«Ένα Στέφανο Περμούτι τον ξέρεις;»
«Φυσικά, είναι σαν να ρωτάς αν ξέρει ένας ψυχολόγος τον Φρόιντ. Κορυφή στον κλάδο αλλά μούρη μεγάλη, χωμένος σε ότι μπορείς να φανταστείς. Ξεκίνησε από το πολιτικό μάρκετινγκ ως βασικός σύμβουλος επικοινωνίας του Μπερλουσκόνι. Όταν κέρδισε τις εκλογές η Φόρτσα Ιτάλια το γύρισε στο κυβερνητικό μάρκετινγκ, δικτυώθηκε και τώρα διαπρέπει. Θεωρείται από τους πλέον έγκυρους σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα ερμηνευτικά μοντέλα κοινωνικών συμπεριφορών και τα μοντέλα αξιολόγησης της εφαρμογής πολιτικών που σχετίζονται με τον περιορισμό της αξίας της ανεξαρτησίας προς όφελος της ασφάλειας. Τον άκουσα πέρσι σε ένα συνέδριο. Τι θες να μάθεις γι’ αυτόν;»
«Ότι ξέρεις αλλά όχι τώρα» είπες.
«Ο.Κ., σήμερα το βράδυ στο μπαράκι Αποκάλυψη στο Μετς, θα το βρεις εύκολα αν δεν το ξέρεις. Έλεγα να σβήσω τριάντα κεράκια και να κεράσω κανένα ποτό τώρα που έγινα μεγάλο κορίτσι και έφτασα στα πρώτα μου -αντα. Θα στο ‘λεγα μετά αλλά με πρόλαβες, θα σε περιμένω στις δέκα. Έλα μόνο φαγωμένος γιατί σε λίγο θα κάνω ανάληψη τα τελευταία του μήνα.»
Η αποκάλυψη στο μπαράκι δεν ήταν για τον Περμούτι, ότι ήξερε το είχες διαβάσει όλη τη μέρα στις ιστοσελίδες που έκαναν αναφορά στο όνομά του και στις μεταφρασμένες στα αγγλικά ερευνητικές του εργασίες. Περίμενες ότι δεν θα είσαστε μόνοι, ότι θα είχε καλέσει φίλους ή φίλες της για να σβήσει τα κεράκια των πρώτων της -αντα. Δεν απογοητεύτηκες γι’ αυτό. Σου αποκαλύφθηκε ένα κορίτσι τρυφερό και ώριμο, γεμάτο αυτοπεποίθηση και ζωντάνια που δεν ήθελε να περάσει ούτε μια στιγμή της χωρίς να την ρουφήξει μέχρι το μεδούλι παρά τις ατυχίες που την βρήκαν στα προσωπικά της, ενώ πάλευε ταυτόχρονα να νικήσει κάποιες σκιές. Κάπου εκεί γύρω στις δύο μετά τα μεσάνυχτα, αποφάσισες ότι δεν είχες κανένα λόγο να μην την εμπιστευθείς και της αποκάλυψες την ιστορία του Σαββατοκύριακου. Σας βρήκε το ξημέρωμα να συζητάτε στην πλατεία Κοτζιά ταΐζοντας τα περιστέρια της με κομμάτια από ένα πρωινό κουλούρι.
21/3/2005, Αθήνα
Λες ότι όλα ξεκίνησαν από εκείνο το μισό κουλούρι που σου έφτιαξε την διάθεση η χειρονομία της να στο προσφέρει όταν περνούσες μια κρίση κατάθλιψης. Χωρίς αυτό, δεν θα είχες ανοίξει, μετά από τόσες μέρες, το ηλεκτρονικό σου ταχυδρομείο και να λάβεις έγκαιρα την πρόσκληση του Σοφού Γέροντα. Τώρα μπροστά σε ένα ολόκληρο φρέσκο κουλούρι που βρήκες να σε περιμένει στο γραφείο σου από νωρίς το πρωί, κάθεσαι και κάνεις σκέψεις για αυτά που έγιναν και γι’ αυτά που έμαθες μετά που δέχτηκες εκείνη την απροσδόκητη πρόσκληση.
Λες ότι αυτή η ιστορία μοιάζει με ένα κουλούρι. Στην αρχή σκέφτεσαι τις διαστάσεις της. Όταν κοιτάς αυτό το κουλούρι από μακριά φαίνεται σαν μια μικρή τελίτσα, δηλαδή σαν ένα μονοδιάστατο αντικείμενο. Αν πλησιάσεις πιο κοντά μοιάζει με ένα κύκλο μεγαλώνοντας τον αριθμό των διαστάσεών του στις δύο, πράγμα που θα σου επιτρέψει και να φανείς σπουδαίος υπολογίζοντας το μήκος της περιμέτρου του. Παρατηρώντας το κουλούρι ακόμα από πιο κοντινή απόσταση, βλέπεις ότι έχει τρεις διαστάσεις και μπορείς να ζητήσεις από κάποιο μαθηματικό να βρει πόσο μεγάλη είναι η επιφάνειά του και ο όγκος του. Αν όμως φανταστείς ότι είσαι ένα μυρμήγκι που κάνει βόλτες πάνω στο κουλούρι, θα συναντήσεις βουνά, χαράδρες, και βράχους από σουσαμάκια που όλα μαζί τότε θα έχουν επιφάνεια πολύ μεγαλύτερη από αυτή που μετρήθηκε προηγουμένως για το τρισδιάστατο κουλουράκι που έχεις πάνω στο γραφείο σου. Και οι μετρήσεις αυτές θα αλλάζουν, τα μεγέθη για τις διαστάσεις του κουλουριού θα γίνονται τεράστια αν κάνεις τις παρατηρήσεις σου έχοντας το μέγεθος ενός βακτηριδίου. Εκεί που το μυρμήγκι-μαθηματικός έβλεπε ένα χαντάκι θα συναντούσες κοιλάδες με σπηλιές, εκεί που σκόνταφτε σε βράχους από σουσάμι θα έπρεπε να μετρήσεις επιφάνειες πολύπλοκων βουνών, σαν αυτούς στα Μετέωρα, γεμάτους με βαθουλώματα και εξογκώματα. Δεν ξέρεις πόσες διαστάσεις έχει αυτή η ιστορία της εξαφάνισης του Πορφύρη, είναι δύσκολο να αποφασίσεις από ποια απόσταση να την ερευνήσεις, αν πραγματικά θέλεις να την ερευνήσεις.
Η πρώτη σκέψη που σου πέρασε από το μυαλό ήταν να θεωρήσεις αυτά τα απρόσμενα ευρώ σαν την δίκαιη και εύλογη αποζημίωση του καθηγητή σου για τα δεδομένα της έρευνάς σας που τα εξαφάνισε μαζί του μετά από κάποια δική του παραξενιά. Σε αυτή την περίπτωση όλη αυτή η ιστορία που παρουσίασε ο Λάσκος μαζί με οι εκδοχές που υπαινίχθηκε προβάλλοντας την αλάθητη διαίσθησή του, δεν πρέπει να σε αφορούν. Η διάσταση της ιστορίας είναι όση ενός κουλουριού-τελίτσας και το μόνο που σου μένει είναι να χρησιμοποιήσεις αυτά τα χρήματα για να ανασχεδιάσεις την έρευνά σου μέχρι να μπορεί αυτή να καταλήξει κάπου. Το ίδιο όμως θα μπορούσε να σκεφτεί και να πράξει και ο γεροκτηματίας πρώην πρύτανης. Εσύ δεν θα μάθαινες ποτέ τίποτα και αυτός δεν θα έμπαινε και στον κόπο να σε διδάξει ειδικά θέματα ιστορίας του εικοστού αιώνα. Όμως αυτός αρκέστηκε να καλύψει από αυτά τα χρήματα μόνο τα αεροπορικά του εισιτήρια, παρά την ταλαιπωρία του τους προηγούμενους δώδεκα μήνες να σε ανακαλύψει και να σκηνοθετήσει αριστοτεχνικά την συνάντησή σας. Υπάρχει όμως και ένα ακόμα πρόβλημα που δεν σε βοηθάει να κρατήσεις μακρινές τις αποστάσεις σου από την ιστορία της εξαφάνισης του Πορφύρη. Γεννήθηκες περίεργος, θέλεις να ξέρεις το μήκος της περιμέτρου του κουλουριού, πόσο μεγάλη είναι η επιφάνεια και πόσο όγκο καταλαμβάνει.
Σκέφτεσαι την οπτική του Λιάσκου στην ιστορία. Ο ιστορικός της τέχνης του τρόμου του εικοστού αιώνα, τρομοκρατημένος από το ότι τον παρακολουθούσαν, σκηνοθέτησε μια καταπληκτική παράσταση για να σε προστατέψει όπως είπε. Δεν προσδιόρισε όμως ποιος τον παρακολουθούσε και δεν έδωσε επαρκείς εξηγήσεις για να συνδέσει με κάποια λογική αυτόν που τον παρακολουθούσε με τον Πορφύρη. Υποθέτει ότι υπάρχει σχέση, δεν μπορεί να αποδείξει οποιαδήποτε σχέση με όσα είπε. Από εκείνη την εποχή πριν την Ολυμπιάδα πρέπει να γίνεται στην Ελλάδα όργιο παρακολούθησης. Φανερής και χωρίς πολύ διακριτικότητα, μέχρι και εκείνο το ιπτάμενο υπόθετο έβαλαν να κόβει βόλτες πάνω από την Αθήνα για να θυμίζει σε όλους ότι έστι δίκης οφθαλμός ον τα πανθ ορά, όπως χαρακτηριστικά είχες σχολιάσει τότε. Κάποιος έξυπνος αξιωματούχος, να ήταν μήπως ο μόνος, θα βρήκε την ευκαιρία να του πάρει όσα χρήματα μπορούσε γνωρίζοντας ότι έχει γυναίκα που ακόμα κάνει σέρφινγκ στα κύματα, πλασάροντας του για τυράκι μερικές απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες τους. Ο Λάσκος νόμισε ότι τον παρακολουθούν για το τελευταίο μήνυμα του Πορφύρη και χλαπ, το δάγκωσε. Γιατί να παρακολουθούν όμως ένα καθηγητή του μάρκετινγκ; Η σχέση του με την επιτροπή PLP δεν δικαιολογεί παρακολουθήσεις, η προληπτική ιατρική δεν φαίνεται ότι είναι τομέας που σχετίζεται με θέματα που μπορεί να εμπλέξουν πράκτορες και μυστικές υπηρεσίες, οι υπαινιγμοί και η διαίσθηση του φαίνονται να δημιουργούν ένα σενάριο τραβηγμένο από τα μαλλιά. Τον Πορφύρη θα μπορούσαν να τον παρακολουθούν για δεκάδες άλλους λόγους, κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς όλες του τις εξωπανεπιστημιακές δραστηριότητες. Απ’ όσα συζητήσατε βγαίνει το λογικό συμπέρασμα ότι κάποιες υπηρεσίες πράγματι υπέκλεψαν το μήνυμα της Τελευταίας Πράξης του Πορφύρη άρα κάποιοι είχαν λόγους για να τον παρακολουθούν. Και είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι κάποιοι έκαναν την Σχολή και τους κήπους της άνω κάτω για να βρουν τα ίχνη του καθηγητή και τα αρχεία του. Μακάρι να τα έβρισκαν μήπως έτσι έβρισκαν και αυτά που σου χρειάζονται για να τελειώσεις την έρευνά σου. Από την άλλη, οι υπαινιγμοί του Σοφού Γέροντα καλύπτουν λογικά κενά και δίνουν μια εξήγηση για τα δύο μηνύματα που έστειλε ο Πορφύρης πριν εξαφανιστεί. Σε αυτή τη περίπτωση, αν η ιστορία αυτή είναι πράγματι σύμφωνη με όσα υποθέτει ο Λάσκος, τα χρήματα του Πορφύρη που σου παρέδωσε είναι μέρος του μηνύματος. Στάλθηκαν για να τονίσουν την σοβαρότητα της υπόθεσης και να δηλώσουν με ένα σαφή τρόπο την επιθυμία του καθηγητή σου να εμπλακείς εσύ σε αυτή την υπόθεση για να ολοκληρώσεις, σαν ο πιο κατάλληλος, κάποιον ακόμα αδιευκρίνιστο σκοπό. Έτσι από αυτή την οπτική γωνιά που στηρίζεται στην υπόθεση ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα του πανικού του Λάσκου, το κουλούρι μοιάζει σαν ένας κύκλος που δεν ολοκληρώνεται.
Για να δεις τα γεγονότα από πιο κοντά, θα πρέπει υποχρεωτικά να αναλύσεις τις φράσεις του αλλόκοτου μηνύματος της Τελευταίας Πράξης. Σε αυτό το μόνο που είναι σαφές είναι ότι ο Πορφύρης έκρυψε κάπου κάποια μυστικά δικά του που αν τα ανακαλύψεις θα σε οδηγήσουν και σε κάποια άλλα μυστικά που του εμπιστεύθηκαν κάποιοι αδιευκρίνιστοι τρίτοι. Δηλώνει ότι έζησε μια ζωή γεμάτη με μυστικά και τον φόβο του μην παραπέσουν αυτά σε λάθος χέρια. Αν αυτά τα μυστικά αφορούν την συμμετοχή του στην επιτροπή LPL, όπως ισχυρίστηκε ο Λάσκος, ή κάποια άλλη ερευνητική του δραστηριότητα, ενδεχομένως αυτή που κάνατε μαζί, δεν θα το μάθεις ποτέ αν δεν ανακαλύψεις την κρυψώνα του και δεν αναλύσεις αυτά που έκρυψε. Προφανώς δεν τα έκρυψε σε κάποιο δέρας που το έθαψε μετά σε κάποιο παρτέρι με μαργαρίτες της Σχολής. Δεν ξέρεις αν είχε και στο σπίτι του κήπο αλλά είσαι βέβαιος ότι αν είχε, οι «κηπουροί» δεν θα έχουν αφήσει κανένα παρτέρι του χωρίς να το έχουν ψάξει σε βάθος. Μιλάει για την άκρη κάποιου νήματος που έκρυψε σε κάποιο παρτέρι με μαργαρίτες και μετά για κάποιο κλειδί και μετά για την εικόνα της ομίχλης που πίσω της θα ανακαλύψεις αυτά που δεν ήξερε και ο ίδιος, αυτά που ανακάλυψε και θεωρεί μυστικά επικίνδυνα να πέσουν σε λάθος χέρια. Δείχνει αυτή η Τελευταία Πράξη του να είναι ένας χάρτης ενός κρυμμένου θησαυρού που για να τον ανακαλύψεις θα πρέπει να ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη πορεία. Δεν έχεις ιδέα ποιο κλειδί είναι κάτω από το 11 για να ξεκλειδώσεις την μια άκρη του νήματος. Και τα αρχεία του Αγίου Ρόκκου, αυτό και αν δεν θυμίζει μυστικισμό των ιπποτών του μεσαίωνα και τον Κώδικα Ντα Βίντσι που έφερε στην μόδα ροδόσταυρους, μυστικές οργανώσεις σοφών επιστημόνων και κάποιες διαχρονικές συνομωσίες τους για να προστατευτούν το μυστικό των απογόνων της Μαρίας της Μαγδαλινής. Θυμάσαι ότι είχατε συζητήσει με τον Πορφύρη το επικοινωνιακό φαινόμενο του Κώδικα και του συγγραφέα του Νταν Μπράουν αλλά και την στροφή της δυτικής λογοτεχνίας την τελευταία δεκαετία προς στον μυστικισμό και σε θέματα που διαμορφώνουν την άποψη ότι ο μεσαίωνας έχει αίγλη, ότι κάποιοι προσπάθησαν στην διάρκειά του να κρύψουν την αρχαία σοφία και κάποια μυστικά που σε αυτά θα πρέπει να στραφεί η ζαλισμένη δύση για να λύσει τα σημερινά αδιέξοδά της. Η σαφής θέση που είχε πάρει ήταν ότι αυτή η τάση ήταν αποτέλεσμα των προσπαθειών του λεγόμενου σύγχρονου αντι-διαφωτισμού που ξεκίνησε αρχικά από τις συντηρητικές πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών και επεκτείνεται τώρα με τις πλάτες των νεοσυντηρητικών του Μπούς σε παγκόσμιο επίπεδο με μια λυσαλαία προσπάθεια να τοποθετηθεί ξανά ο μυστικισμός στην θέση της επιστήμης. Πονηρά και από την πίσω πόρτα χρησιμοποιώντας ψευδοεπιστήμονες με σαφείς πολιτικούς και ιδεολογικούς στόχους. Δεν θα σε έβαζε ο Πορφύρης όμως σε μια τέτοια περιπέτεια. Είσαι βέβαιος ότι θα υπάρχουν εκατοντάδες εκκλησίες και μοναστήρια με το όνομα του Αγίου Ρόκκου στην Ευρώπη που ενδεχομένως στα αρχεία κάποιου μοναστηριού από τις εκατοντάδες να έχει κρύψει κάτι που, όπως λέει, εξηγεί όλα τα άλλα. Αν είναι να ακολουθήσεις μέχρι το τέλος αυτή την διαδρομή, σε βλέπω να αλλάζεις ειδικότητα και να ξοδεύεις τα επόμενα χρόνια όλα τα ευρώ που σου έστειλε σε εκδρομές με τα ΚΑΠΗ σε όλα τα μοναστήρια του Άγιου Ρόκκου στην Ευρώπη. Έτσι, με όλα αυτά τα ερωτήματα αναπάντητα, το κουλούρι σου θυμίζει με το σχήμα του τον αριθμό αυτών που γνωρίζεις για όλα αυτά. Και εκείνο το τεράστιο κενό που περικλείεται γύρω από το πασπαλισμένο με σουσάμι τρισδιάστατο όγκο του σε προκαλεί να συνεχίσεις να ψάξεις τα μυστικά που κρύβονται σε αυτή την ιστορία, ακόμα και αν θα πρέπει οι μέθοδοί που πρέπει να χρησιμοποιήσεις σε κάνουν να δουλέψεις σκληρά σαν το μυρμήγκι.
Σκέφτεσαι τώρα για το ίδιο το κουλούρι που είναι πάνω στο γραφείο σου. Στο άφησε το πρωί πριν πάει να κάνει το εργαστήριό της. Φαντάζεσαι ότι μεταφέρει και αυτό ένα μικρό μήνυμα, σαν να σε καλεί να συνεχίσεις την ανθρώπινη επικοινωνία της περασμένης Παρασκευής με αυτό το κορίτσι για το οποίο δεν ξέρεις σχεδόν τίποτα παρά τα δυο χρόνια στο ίδιο γραφείο μαζί της και τα χρόνια πριν στα αμφιθέατρα και τις γενικές συνελεύσεις του συλλόγου των φοιτητών. Ως γνήσιος εκπρόσωπος της γενιάς σου την ψάχνεις στο ίντερνετ. Μετά από τέσσερα κλικ, στην οθόνη σου εμφανίζεται το βιογραφικό της που έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα των συνεργατών της σχολής και οι δημοσιευμένες της εργασίες. Ανακάλυψη πρώτη: σήμερα έχει γενέθλια, κλείνει τα τριάντα. Ανακάλυψη δεύτερη: εξειδικεύεται στο κυβερνητικό μάρκετινγκ όπως φαίνεται από τις δημοσιευμένες εργασίες της με τον καθηγητή Καραγιάννη που εποπτεύει το διδακτορικό της. Ανακάλυψη τρίτη: στην εργασία της «Στρατηγικές ανάλυσης των αποτελεσμάτων εφαρμογής των πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης στην κοινή γνώμη και στις επενδύσεις» κάνει αναφορές σε εργασίες του καθηγητή Στέφανο Περμούτι, που τον ανέφερε και ο Λάσκος σαν μέλος της διευρυμένης επιτροπής LPL. Ανακάλυψη τέταρτη: μιλάει άπταιστα τέσσερεις γλώσσες, εκτός από την μητρική της που την προφέρει κόβοντας τις καταλήξεις των λέξεων, είναι κάτοχος πράσινης ζώνης στο τζούντο, ήταν μέλος της προ-ολυμπιακής εθνικής ομάδας τοξοβολίας και ασχολείται ερασιτεχνικά με την ζωγραφική. Έτσι, με όλες αυτές της τις ασχολίες, εξηγείται που δεν μπορεί να μείνει κρέας απάνω της. Μάζεψες τις σημειώσεις με τις σκέψεις σου, έκλεισες τον υπολογιστή και έφυγες βιαστικά από το γραφείο μασουλώντας το κουλούρι. Σου μένει λιγότερη από μισή ώρα για να απαντήσεις στο μήνυμά του.
Σε βρήκε ξυπόλητο στην γνωστή σου θέση αυτή τη φορά να ψάχνεις στο ίντερνετ όλα τα λήμματα με τις λέξεις κλειδιά και τα ονόματα που άκουσες από τον Λάσκο. Καλημέρισε με φανερή την έκπληξη από το γεγονός ότι σε βλέπει να δουλεύεις πάλι, που έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν είδε ένα τριαντάφυλλο να την περιμένει πάνω στο γραφείο της μαζί με ένα δεματάκι όμορφα τυλιγμένο με κορδέλα σε συσκευασία δώρου.
«Είδες ποιος τα’ άφησε αυτά στο γραφείο μου Κωσταντή; Δεν έχει κανένα σημείωμα» ρώτησε.
«Ναι, κάποιος που πιστεύει ότι αν με μισό κουλούρι δικαιούσαι ένα επίθετο που να ξεκινάει από κάπα, με ένα ολόκληρο, και μάλιστα την ημέρα των γενεθλίων σου, θα πρέπει να ακούσεις τουλάχιστον τέσσερα που να σε χαρακτηρίζουν και να ξεκινούν από το ίδιο γράμμα. Χρόνια πολλά, να τα εκατοστίσεις» απάντησες χαμογελώντας πίσω από την οθόνη.
Έδειξε για μια στιγμή να αιφνιδιάζεται, να μην ξέρει αν θα πρέπει να κινηθεί προς το γραφείο σου ή προς τα δώρα της. Για μια στιγμή μόνο, αμέσως μετά έλαμψε ένα χαμόγελο που αυτή τη φορά έβγαινε απ’ όλο το κορμί της. Ήρθε από πάνω σου, σου ‘σκασε ένα φιλάκι στο μάγουλο, και γύρισε αμέσως προς τα δώρα στο γραφείο της για να κρύψει ένα δάκρυ που είχε προλάβει να κυλίσει.
«Ευχαριστώ Κώστα, δεν έπρεπε. Ξέρεις, δεν είμαι συνηθισμένη σε δώρα γενεθλίων, τα τελευταία χρόνια μόνο η μάνα μου τα θυμάται και αυτά για να βρει αφορμή να μου θυμίσει ότι πρέπει να παντρευτώ για να μη της μείνω στο πάνω ράφι. Εσύ πως το’ ξερες;» ρώτησε ξετυλίγοντας την κορδέλα «και πως ήξερες βρε ζαγάρ’ ότι είχα βάλει αυτό ακριβώς το σετ με τα πινέλα ζωγραφικής στο μάτι τόσο καιρό; Με παρακολουθείς κρυφά ή μου φαίνεται;»
«Καχύποπτη, κουκλάρα…»
«Το κουκλάρα δεν μετράει, μας τα ‘παν κι άλλοι. Άλλο βρες να ξεκινάει από κάπα. Και πώς να μην είμαι καχύποπτη όταν σε βλέπω ξαφνικά τελείως διαφορετικό, τι έγινε παιδάκι μου αυτό το Σαββατοκύριακο, κέρδισες το τζακ ποτ στου τζόκερ; Αυτά τα πινέλα πάντα τα ήθελα και όλο δεν μ’ έφτανε το μηνιάτικο. Πήγες και καταξοδεύτηκες για μισό κουλούρι, τόσο πολύ πείναγες κακότχο’μ;»
«Εγώ λέω σήμερα επίθετα από κάπα, άσε τα δικά σου γι’ αργότερα δεσποινίς ετών τριάντα. Ναι, μπορείς να πεις ότι μου έπεσε ένα λαχείο αυτό το σαββατοκύριακο αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Λοιπόν, συνεχίζω, Κριός με ωροσκόπο Καρκίνο, τρία τα κάπα μέχρι τώρα…»
«Πολύ σωστά, αλλά δεν νομίζω να πιστεύεις εσύ σ’ αυτές τις αηδίες. Άλλο;»
«Καλλιτέχνης του πολιτικού μάρκετινγκ, τέσσερα τα κάπα.»
«Του κυβερνητικού μάρκετινγκ, έχει τεράστια διαφορά άσχετε. Το πολιτικό είναι για να εκμεταλλεύονται μερικοί τους αφελείς, πουλώντας τους φτιαχτές υποσχέσεις με εικόνες ξεσηκωμένες από διαφημίσεις οδοντόπαστας και με βουκολικά τοπία με μουσική υπόκρουση από Καρμίνες Μπουράνες και Δρόμους της Φωτιάς. Δεν έχει σχεδόν κανένα ερευνητικό ενδιαφέρον αυτός ο τομέας, τα έχουν βρει όλα οι Αμερικάνοι εδώ και είκοσι χρόνια και τα εφαρμόζουν ακόμα και εδώ σαν τυφλοσούρτη στις δημοσκοπήσεις και όταν φτιασιδώνουν τους υποψήφιους πριν από τις εκλογές και τους μαθαίνουν να κουνάνε τα χέρια τους σαν να είναι μαριονέτες του σύμβουλου επικοινωνίας τους. Το κυβερνητικό μάρκετινγκ είναι σχετικά νέος κλάδος, τώρα αναπτύσσεται σε επιστημονική βάση και έχει τρομερό ερευνητικό ενδιαφέρον.»
«Και ποια προϊόντα πουλάει και διαφημίζει αυτό το νέο φρούτο του μάρκετινγκ;» ρώτησες.
«Αν το καλοσκεφτείς, όλα τα άλλα προϊόντα που ξέρεις. Ξέρουμε ότι τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες έχει παρατηρηθεί στην δύση μια αλλαγή των αξιών που σχετίζονται με τα κοινωνικοπολιτιστικά χαρακτηριστικά κάθε χώρας, έτσι;»
«Σωστά, έχω υπ’ όψη μου τι έγραψε ο Μπάτζι της Σχολής του Σικάγου σχετικά, δεν είμαι και τελείως άσχετος. Για συνέχισε, είμαι πολύ περίεργος να μάθω τι σχέση έχει με την ζήτηση όλων των προϊόντων και όλων των υπηρεσιών το ότι έχει ενισχυθεί η τάση για άτυπες σχέσεις αντί για τυπικές, ότι γίνονται σήμερα γάμοι σε ποιο ώριμες ηλικίες απ’ ότι παλιότερα, ότι το μοντέλο των σταθερών γάμων κατέρρευσε από τα όλο και περισσότερα διαζύγια, το ότι δεν αποταμιεύουμε πλέον αλλά δαπανάμε και ότι προτιμούμε την άνετη ζωή από την σκληρή δουλειά.»
«Δεν τα είπες όλα. Προτιμάμε και τα μοντέλα της αργής οικονομικής ανάπτυξης από τα γρήγορα που είχαν κυριαρχήσει τις προηγούμενες δυο δεκαετίες, δομούμε τις κοινωνίες με βάση το άτομο αντί για την οικογένεια και ζητάμε ποιο ποιοτικά προϊόντα αντί για περισσότερα προϊόντα. Ακόμα περισσότερο την τελευταία δεκαετία, περάσαμε από τις κοινωνίες που είχαν ελάχιστη κινητικότητα σε κοινωνίες με αυξημένη κινητικότητα, σε ένα σχεδόν νομαδικό τρόπο ζωής που αποζητάει την ευχαρίστηση τώρα αντί να την περιμένει στο μέλλον. Σε κοινωνικές συμπεριφορές που καθορίζονται από τον αυτοπροσανατολισμό αντί για τον προσανατολισμό από άλλους, την ατομικότητα αντί για την συλλογικότητα αλλά και ταυτόχρονα στο να βασιζόμαστε περισσότερο στην κυβέρνηση και το κράτος από ότι τον εαυτό μας, εμπιστευόμενοι περισσότερο τις συναισθηματικές εικόνες που προβάλουν οι πολιτικοί, έχοντας υποκαταστήσει με αυτές σχεδόν ολοκληρωτικά την λογική από τον πολιτικό τους λόγο. Ειδικά μετά την ενδεκάτη του Σεπτέμβρη, έχει αρχίζει να εκφυλίζεται η αξία της ανεξαρτησίας προς όφελος της ασφάλειας. Πες μου τώρα εσύ ένα προϊόν ή μια υπηρεσία που να μην επηρεάζεται η ζήτησή του από αυτές τις αλλαγές.»
«Και λες ότι όλες αυτές τις αλλαγές τις σχεδίασαν κάποιες ισχυρές κυβερνήσεις, κάποια πανίσχυρα κέντρα οικονομικών αποφάσεων Φρόσω;»
«Όχι, δεν είμαι πλέον τόσο αφελής να πιστεύω σε αυτό το υπεραπλουστευτικό μοντέλο ερμηνείας. Αυτές οι αντιφατικές μεταξύ τους αλλαγές στις αξίες, που έχουν στείλει σχεδόν όλη την Αμερική και την μισή Ευρώπη στα ντιβάνια της ψυχανάλυσης, είναι το αποτέλεσμα μιας φοβερά πολύπλοκης διαδικασίας, μάλλον χαοτικής, όπου παίζουν ρόλο εκατοντάδες ιστορικοί, πολιτισμικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί λόγοι μαζί με τις πολιτικές που ασκούν οι κυβερνήσεις. Εγώ δεν ξεχνάω και τους ταξικούς λόγους, όπως δεν παραγνωρίζω για την παγκοσμιότητα αυτών των φαινόμενων τον πολύ μεγάλο ρόλο των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και των νέων τεχνολογιών που μελετάς εσύ. Στο κυβερνητικό μάρκετινγκ δεν μελετάμε τις αιτίες αυτών των αλλαγών, αυτό είναι δουλειά των κοινωνιολόγων. Εμάς μας ενδιαφέρει περισσότερο να βρούμε τρόπους που να μπορούν να μετρήσουν την αλληλεπίδραση των κυβερνητικών πολιτικών με τις αλλαγές που φέρνουν στις κοινωνικές αξίες, άρα τελικά στην ζήτηση όλων των προϊόντων ή των υπηρεσιών που επηρεάζονται από αυτές τις αλλαγές. Μερικοί προσπαθούν να φτιάξουν προβλεπτικά μοντέλα για να εκτιμούν εκ των προτέρων τις αξιακές αλλαγές και τις μεταβολές στη ζήτηση που θα φέρει μια νέα πολιτική αλλά εδώ έχουν σπάσει τα μούτρα τους πολλοί ερευνητές. Βγάζουν συνέχεια αντιφατικά αποτελέσματα που δεν επιβεβαιώνονται. Άλλοι, όπως εγώ, προσπαθούν να κατασκευάσουν μοντέλα που αξιολογούν τις πολιτικές που εφαρμόζονται σε σχέση με την αλλαγή στις αξίες που φέρνει η εφαρμογή τους στις κοινωνίες. Και όλοι όσοι ασχολούνται με αυτό τον κλάδο, χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους και τα ίδια εργαλεία καταγραφής των τάσεων στις κοινωνικές συμπεριφορές αλλά και τις ίδιες επικοινωνιακές μεθόδους για την προβολή των κυβερνητικών πολιτικών που χρησιμοποιείς και εσύ και όλοι οι άλλοι στην διαφήμιση. Κατάλαβες τώρα πλι’μ;»
«Ένα Στέφανο Περμούτι τον ξέρεις;»
«Φυσικά, είναι σαν να ρωτάς αν ξέρει ένας ψυχολόγος τον Φρόιντ. Κορυφή στον κλάδο αλλά μούρη μεγάλη, χωμένος σε ότι μπορείς να φανταστείς. Ξεκίνησε από το πολιτικό μάρκετινγκ ως βασικός σύμβουλος επικοινωνίας του Μπερλουσκόνι. Όταν κέρδισε τις εκλογές η Φόρτσα Ιτάλια το γύρισε στο κυβερνητικό μάρκετινγκ, δικτυώθηκε και τώρα διαπρέπει. Θεωρείται από τους πλέον έγκυρους σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα ερμηνευτικά μοντέλα κοινωνικών συμπεριφορών και τα μοντέλα αξιολόγησης της εφαρμογής πολιτικών που σχετίζονται με τον περιορισμό της αξίας της ανεξαρτησίας προς όφελος της ασφάλειας. Τον άκουσα πέρσι σε ένα συνέδριο. Τι θες να μάθεις γι’ αυτόν;»
«Ότι ξέρεις αλλά όχι τώρα» είπες.
«Ο.Κ., σήμερα το βράδυ στο μπαράκι Αποκάλυψη στο Μετς, θα το βρεις εύκολα αν δεν το ξέρεις. Έλεγα να σβήσω τριάντα κεράκια και να κεράσω κανένα ποτό τώρα που έγινα μεγάλο κορίτσι και έφτασα στα πρώτα μου -αντα. Θα στο ‘λεγα μετά αλλά με πρόλαβες, θα σε περιμένω στις δέκα. Έλα μόνο φαγωμένος γιατί σε λίγο θα κάνω ανάληψη τα τελευταία του μήνα.»
Η αποκάλυψη στο μπαράκι δεν ήταν για τον Περμούτι, ότι ήξερε το είχες διαβάσει όλη τη μέρα στις ιστοσελίδες που έκαναν αναφορά στο όνομά του και στις μεταφρασμένες στα αγγλικά ερευνητικές του εργασίες. Περίμενες ότι δεν θα είσαστε μόνοι, ότι θα είχε καλέσει φίλους ή φίλες της για να σβήσει τα κεράκια των πρώτων της -αντα. Δεν απογοητεύτηκες γι’ αυτό. Σου αποκαλύφθηκε ένα κορίτσι τρυφερό και ώριμο, γεμάτο αυτοπεποίθηση και ζωντάνια που δεν ήθελε να περάσει ούτε μια στιγμή της χωρίς να την ρουφήξει μέχρι το μεδούλι παρά τις ατυχίες που την βρήκαν στα προσωπικά της, ενώ πάλευε ταυτόχρονα να νικήσει κάποιες σκιές. Κάπου εκεί γύρω στις δύο μετά τα μεσάνυχτα, αποφάσισες ότι δεν είχες κανένα λόγο να μην την εμπιστευθείς και της αποκάλυψες την ιστορία του Σαββατοκύριακου. Σας βρήκε το ξημέρωμα να συζητάτε στην πλατεία Κοτζιά ταΐζοντας τα περιστέρια της με κομμάτια από ένα πρωινό κουλούρι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου