Παρασκευή 10 Απριλίου 2009

To φ του φόβου- Εξώφυλλο

Γιάννη Χατζηχρήστου
Το φ του φόβου
Μυθιστόρημα
(πρώτη γραφή)
.
Η πρώτη γραφή του μυθιστορήματος "Το φ του φόβου" εκτίθεται εδώ για σχολιασμό και παρατηρήσεις. Οι γνώμες όλων θεωρούνται ευπρόσδεκτες στα σχόλια, είτε εδώ είτε στα επί μέρους Κεφάλαια, όπως και το δικαίωμα τους να βρίσουν τον συγγραφέα για τις ώρες που ενδεχομένως θα χάσουν διαβάζοντας αυτή την πρώτη γραφή του μυθιστορήματος.

Κεφ.18 Η Απολογία


Η ΑΠΟΛΟΓΙΑ
29/4/2005, Μπουένος Άιρες

«Μου χρειάζεται κάποιος χρόνος για να συνέλθω για να σου πω ότι είναι να σου πω. Έτσι σκέφτηκα να σου περιγράψω πρώτα τον πρωινό μου περίπατο μήπως μπορέσω έτσι να βρω πάλι τον σωστό βηματισμό στην σκέψη μου.«
»Οι Αθηναϊκές εφημερίδες φτάνουν εδώ με μεγάλη καθυστέρηση. Το γεγονός ότι είναι σήμερα Κυριακή του Πάσχα για τους Ορθόδοξους η πόλη έδειχνε να το αγνοεί ζώντας στον ρυθμό του αποψινού ντέρμπι της Ρίβερ Πλέιτ με την Μπόκα Τζούνιορς. Εφημερίδες με την έντυπη επιβεβαίωση της είδησης του Ελληνικού Πάσχα θα φτάσουν εδώ μετά τέσσερις με πέντε ημέρες, σήμερα κανονικά θα κυκλοφορούσαν τα φύλλα της Μεγάλης Τετάρτης, με την προϋπόθεση ότι έχει πετάξει η Ολυμπιακή για Παρίσι και να μην έχουν ξεχάσει πάλι να πάρουν το δέμα με τις ελληνικές εφημερίδες οι υπάλληλοι της Air France, που της κάνει την ανταπόκριση μέχρι εδώ. Έτσι ξεκίνησα αμφιβάλλοντας.«
»Ο γιατρός μου είχε συστήσει περιπάτους και έκθεση στον καθαρό αέρα. Φημίζεται ξέρεις γι’ αυτά τα δύο το Μπουένος Άιρες. Έφυγα νωρίς το πρωί, κοιμόσασταν και οι δυο ακόμα, και ακολούθησα τη συνηθισμένη διαδρομή μου στην Ντιστρίτο Φεντεράλ. Από εδώ μέχρι τον Οβελίσκο στην Αβενίδα δελ Χούλιο είναι περίπου δυο χιλιόμετρα. Από την Λεωφόρο Καλλάο προχώρησα προς την εκκλησία Ιγκλέσια Σαν Νικόλας στην λεωφόρο Σάντα Φε, που έχει εκείνη την καταπληκτική παιδική χορωδία. Εκείνη την ώρα δεν είχε τίποτα, η πρωινή λειτουργία των Καθολικών είχε τελειώσει από ώρα και όταν έφτασα σκούπιζαν. Πριν φτάσω στην Αβενίδα δελ Χούλιο, έστριψα δεξιά στο δρόμο που ήξερα ότι περνούσε από την πλατεία πίσω από το Τεάτρο Κολόν για να στρίψω μετά στο στενάκι που είναι το Θέατρο Θερβάντες. Ακριβώς απέναντι του είναι το καπνοπωλείο που πουλάει ελληνικές εφημερίδες. Το ξέρεις, εκεί που σε συνάντησα. Ο ιδιοκτήτης του είναι Ιταλός, μόλις με είδε έκανε χαρές σαν να είδε τον καλλίτερο πελάτη του και άρχισε πάλι να αραδιάζει τα ονόματα των Αργεντίνων ποδοσφαιριστών που παίζουν στις Ελληνικές ομάδες. Έψαξα στο βάθος της στοίβας για τις πολιτικές εφημερίδες. Βρήκα Καθημερινή της Πέμπτης, Νέα, και Ελευθεροτυπία της Τετάρτης.«
»Στη γωνία απέναντι από την Πρεσβεία της Βραζιλίας στο βόρειο άκρο της Λεωφόρου Ιουλίου, έχει ένα ελληνικό ταβερνάκι. Χθες διαφήμιζε μαγειρίτσα που δεν την πρόλαβα για να σας φέρω. Περπάτησα σχεδόν όλη την λεωφόρο, κοντά τρία χιλιόμετρα από τον Οβελίσκο μέχρι εκεί, ανάμεσα στους κήπους της και από τον ίσκιο, κάνει ζέστη πάλι σήμερα. Είχα την ελπίδα να σερβίρουν σήμερα αρνάκι στη σούβλα για να τηρήσουμε το έθιμο. Ήταν κλειστό, αρκέστηκα σε ένα καφέ σε ένα διπλανό μπιστρό που μπήκα για να διαβάσω τις εφημερίδες. Τα φύλλα της Τετάρτης δημοσίευαν την είδηση σε πανομοιότυπα δίστηλα. Στη διαβάζω:«

Κύκλωμα εμπορίας και διακίνησης ναρκωτικών με διασυνδέσεις με την τρομοκρατία στην Κέρκυρα – Μεγάλη διεθνής επιτυχία της Ελληνικής Αστυνομίας
25/4/2005, Κέρκυρα, του ανταποκριτή μας
Μεγάλο διεθνές κύκλωμα εμπορίας και διακίνησης ναρκωτικών με πιθανές διασυνδέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις του εξωτερικού εξαρθρώθηκε χθες στην Κέρκυρα. Όπως ανακοινώθηκε από την τοπική διεύθυνση Ασφαλείας, η σπείρα διακινούσε μεγάλες ποσότητες κοκαΐνης, έχοντας ως κέντρο της την ιστορική βίλα Δελακούρα στο προάστιο Αλεπού έξω από τη πόλη της Κέρκυρας. Από τις ίδιες πηγές ανακοινώθηκε ότι συνελλήφθησαν και ανακρίνονται, μετά από πολύμηνη παρακολούθηση και συνδυασμένες ενέργειες των διωκτικών αρχών, ο επιστάτης του κτήματος Δελακούρα Φώτης Παγκράτης και η σύζυγός του Μαρίνα, κάτοικοι Κερκύρας, καθώς και ο επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αττικής Κωνσταντίνος Φωτεινός, κάτοικος Αθηνών, που φέρεται και ως ο εγκέφαλος της σπείρας. Στον χώρο της βίλας βρέθηκαν και κατασχέθηκαν ένα περίστροφο, ένα κιλό κοκαΐνης και μικροποσότητα χασίς. Κρατούνται και ανακρίνονται επίσης μέλη του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού του Ψυχιατρείου Κερκύρας, οι οποίοι φαίνεται ότι είχαν συχνές επαφές με τους συλληφθέντες, για πιθανή συμμετοχή τους στην διακίνηση των ναρκωτικών ουσιών.
Από τις ίδιες πηγές ανακοινώθηκε ότι για την σύλληψη συνεργάστηκαν και οι Ιταλικές αρχές οι οποίες ήδη συνέλαβαν δύο Κούρδους συνεργάτες του Φωτεινού και οι οποίοι φέρονται να εμπλέκονται στην δράση παράνομων Κουρδικών οργανώσεων που δρουν στην Βόρεια Ιταλία. Διερευνάται η περίπτωση η σπείρα να χρησιμοποιούσε τα έσοδα από το εμπόριο των ναρκωτικών ουσιών για την χρηματοδότηση της διεθνούς τρομοκρατίας μέσω παράνομων Κουρδικών οργανώσεων, οι οποίες φέρονται να έχουν σχέσεις με τα πλοκάμια της Αλ Κάιντα που δρουν στο Βόρειο Ιράκ.
Οι αρχές έχουν εξαπολύσει ανθρωποκυνηγητό σε όλο το νησί αναζητώντας και την τριαντάχρονη μνηστή του Φωτεινού Φρόσω Δρόσου, επιστημονική συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου Αττικής, η οποία διέφυγε της σύλληψης.
Οι έλεγχοι στο λιμάνι και το αεροδρόμιο είναι από χθες εξονυχιστικοί ενώ στις προσπάθειες σύλληψης της Δρόσου συμμετέχουν πλωτά του λιμενικού και το ελικόπτερο της αστυνομίας.
Τις τοπικές διωκτικές αρχές συνεχάρη για την επιτυχία τους ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο επίτιμος αρχηγός της ελληνικής αστυνομίας στρατηγός ε.α. Γ. Μαυρέας.

»Είδηση- μήνυμα με την υπογραφή του Μαυρέα. Αυτή η σκέψη ήταν το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό όταν την διάβασα. Στην Καθημερινή της Πέμπτης είχε και συνέχεια. Γράφει ότι συνεχίζονται οι έρευνες για την Δρόσου και ότι τις συντονίζει ο επίτιμος αρχηγός στρατηγός Μαυρέας λόγω της σπουδαιότητας της υπόθεσης. Πλήρωσα αφήνοντας άθικτο τον καφέ και πήρα το δρόμο για την Λεωφόρο Καλλάο με τα πόδια βαριά όσο και οι σκέψεις μου. Τελικά δεν άντεξα, πήρα ταξί για να έρθω εδώ και ας ήταν μόνο για πέντε τετράγωνα.»

«Τον τύλιξαν σε μια κόλα χαρτί τον Φωτεινό. Άκου εκεί έμπορος ναρκωτικών και τρομοκράτης… Τα καθάρματα» σχολίαζε η Πόλυ ξαναδιαβάζοντας πάλι την είδηση. Είχε πλέον συνέλθει για τα καλά από το τζετ λαγκ της πτήσης της από το Παρίσι και κοιμόταν πλέον καλλίτερα. Τέλειωνε τον πρωινό ελληνικό καφέ που της είχε ετοιμάσει η Στέλλα που τώρα προσπαθούσε να μαγειρέψει κάτι με αρνάκι στο φούρνο. Άφησε τα κουζινικά της και πήρε την εφημερίδα να διαβάσει και αυτή την είδηση. Τις προηγούμενες, αυτές που γράφτηκαν για τον θάνατο του Λάσκου, τις ξέρατε πριν τις διαβάσετε. Η Πόλυ είχε φτάσει στο Μπουένος Άιρες πιο γρήγορα από τα αθηναϊκά φύλλα.

«Λες να βρήκαν το αρχείο;» ρώτησε η Στέλλα.

«Δεν ξέρω τι να πω. Δεν ξέρω και τι δουλειά έχει η Δρόσου να μπλεχτεί σε αυτή την ιστορία. Εδώ λέει ότι την ψάχνουν σαν συνεργό του Φωτεινού. Δεν ήξερα ότι τα είχαν. Την θυμάμαι τώρα, είναι εκείνο το ψιλόλιγνο κορίτσι που μοιραζόταν το ίδιο γραφείο με τον Φωτεινό και με τον συνεργάτη του Καραγιάννη, να δεις πως τον έλεγαν…ναι, τον Προκοπίου.»

«Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να μάθουμε τι έγινε με το αρχείο» είπε η Πόλυ, ανοίγοντας τον φορητό υπολογιστή που ήταν στην τραπεζαρία ανάμεσα στις στοίβες με τους φακέλους των ερευνητικών εργασιών μου. Συνδέθηκε στο ίντερνετ, μπήκε σε κάποια ιστοσελίδα μιας Ένωσης Ιστορικών Τέχνης και πληκτρολόγησε το όνομα Plot-out και κάποιο συνθηματικό. Εμφανίστηκε το ιστορικό κάποιων μηνυμάτων που ανταλλαχθήκαν ανάμεσα στον Plot-out με κάποια Romfea. Προχώρησε κατευθείαν προς στο το τέλος των καταγεγραμμένων συνομιλιών. Ένα μήνυμα από την Romfea έδειχνε ότι είχε αρχίσει να στέλνετε την μεγάλη Τετάρτη στις οκτώ και είκοσι το βράδυ στην χρονική ζώνη Αθήνα-Γιοχάνεσμπουργκ. Ξεκινούσε γράφοντας:

Είχες γράψει με μεγάλα γράμματα «Μου αρέσει να έχει ήλιο για να κάθομαι στη σκιά» πάνω στην αφίσα του ΕΟΤ με εκείνο τον λαμπρό Αιγαιοπελαγίτικο ήλιο που είχαν κρεμάσει πίσω απ’ το γραφείο σου στο Πανεπιστήμιο…

Συνέχιζε για πολλές σελίδες. Προς το τέλος, με ένα κείμενο που στάλθηκε το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και που έγραφε:

… Την ώρα που σε πέταγαν μέσα σε ένα από τα οχήματα ακούστηκε η στριγκλιά της Μαρίνας και οι φωνές διαμαρτυρίας του Φώτη, πριν αυτές χαμηλώσουν πίσω από τις βαριές ηχομονωτικές πόρτες του άλλου οχήματος που έκλεισαν απότομα. Μετά από αυτό τίποτα, πλήρες σκότος και ησυχία. Ίσως ένα τσίμπημα βελόνας στο δεξί μπράτσο να είναι το τελευταίο πράγμα που θα θυμάσαι.

Θα ήταν η ώρα που σπάνε τους μπότηδες στα καντούνια, όταν γράφτηκε σαν επίλογος το πιο κάτω κείμενο:

Και η Φρόσω έμεινε στο μυστικό δωμάτιο γυμνή, μη μπορώντας να ξεμυτίσει με όλους αυτούς που συνεχίζουν να πηγαινοέρχονται ψάχνοντας τη βίλα, διαφωνώντας δυνατά για τον τρόπο που θα σε παρουσιάσει καλλίτερα σαν τρομοκράτη. Έμενε στο σκοτάδι τυλιγμένη με ένα σεντόνι όπως με τους φόβους της. Νηστική, διψασμένη και έγκλειστη αναρωτιόταν, για να μην χάσει τελείως τα λογικά της, ποιο να ήταν το μυστικό του Σαρόκκο που ανακάλυψες και γιατί να σε ονόμασε Ρομφαία ο Λάσκος.
Κάποια στιγμή αποφάσισε να κάνει το δικό της φ στον φόβο του εγκλεισμού της και να γράψει εδώ, αντί για σένα, εκείνη την απολογία σου που ακούστηκε στο πηγάδι των ήχων της σιωπής σου. Απολογία για όλες τις κατηγορίες που θα μπορούσαν να σου προσάψουν και με την ελπίδα αυτή να διαβαστεί από κάποιον που θα ήθελε και θα μπορούσε να βοηθήσει.

Δεν ασχολήθηκε κανείς από τους τρεις μας με το αρνάκι με τις πατάτες που περίμεναν να φαγωθούν στο φούρνο όσο διαδεχόσασταν ο ένας τον άλλο στην εκφώνηση του κειμένου. Θα ήταν περασμένα μεσάνυχτα όταν τελείωσε την ανάγνωση η Πόλυ και την ρώτησα:

«Εσύ έστειλες το μήνυμα την επόμενη μέρα που βρήκες τον Φαίδωνα νεκρό στο σπίτι Πόλυ;»

«Ναι, εγώ. Βρήκα κάποιες χειρόγραφες σημειώσεις του Φαίδωνα στο κομοδίνο του όταν γύρισα από την παραλία αργά το απόγευμα της Τετάρτης και τον βρήκα νεκρό. Όπως σας είπα, το σπίτι ήταν άνω κάτω, πρέπει να πάλεψε γενναία πριν τον τελειώσουν όπως τον τελείωσαν. Όταν συνήλθα από το σοκ δεν ήξερα τι να κάνω. Φοβήθηκα πως αν ειδοποιούσα την αστυνομία, μπορεί να είχα και εγώ την ίδια τύχη. Ο Φαίδωνας μου είχε πει ότι δεν εμπιστευόταν κανένα. Ήθελα να ειδοποιήσω τον Φωτεινό επικοινωνώντας μαζί του με τον τρόπο που είχαν συμφωνήσει με τον Φαίδωνα αλλά φοβόμουν μην εντοπιστεί το μήνυμα, μιας και αυτό αναγκαστικά θα περιείχε ονόματα και γεγονότα, και γίνει έτσι αυτό η αιτία να αποκαλυφθεί και αυτός. Ήξερα το ψευδώνυμο και το συνθηματικό του Φαίδωνα στην Ένωση. Εγώ είχα δακτυλογραφήσει την εισαγωγική διάλεξη των μαθημάτων που έκανε ο Φαίδων στον Φωτεινό και είχα παρακολουθήσει και ένα τους μάθημα. Έτσι πληκτρολόγησα και του έστειλα ότι βρήκα στις σημειώσεις του Φαίδωνα που είχε αφήσει στο κομοδίνο. Πρόσθεσα μόνο στο αρχικό κείμενο του Φαίδωνα την φράση απαγχονισμένοι στον απόηχο της υστερίας τους σε μια προσπάθεια να μιμηθώ εσένα και τον καθηγητή σου και τη συνήθειά σας να κρύβετε πληροφορίες με εμβόλιμες λέξεις μέσα στα κείμενα σας. Δεν μπορούσα να σκεφτώ οτιδήποτε άλλο εκείνη την ώρα. Ήταν το τελευταίο πράγμα που έκανα λίγο πριν αφήσω τρομοκρατημένη το σπίτι για να πάω στο αεροδρόμιο, αφήνοντας τον Φαίδωνα άταφο και άκλαυτο.»

«Πως ήξερες ότι είμαστε εδώ;» την ρώτησε η Στέλλα.

«Δεν το ήξερα, ο Φαίδωνας προστάτευε κάποιες πληροφορίες ακόμη και από εμένα. Για να με προστατέψει ίσως, τι να πω. Υπέθεσα ότι είσαστε εδώ όταν θυμήθηκα ότι ο Φαίδωνας έψαχνε να βρει κάποιο ειδικό ογκολογικό νοσοκομείο στο Μπουένος Άιρες το περασμένο φθινόπωρο, λίγο πριν φύγουμε για την Νότιο Αφρική. Δεν μου εξήγησε τότε τι το ήθελε, από διαίσθηση το συνδύασα με το πρόβλημα υγείας που είχες Σπύρο, που μου το είχε αποκαλύψει ο Φαίδωνας μετά που εξαφανίστηκες. Θυμήθηκα μετά που μου είχες πει κάποτε ότι πάντα ήθελες να μάθεις να χορεύεις αργεντίνικο ταγκό σε αυτή την πόλη. Δεν είχα και που αλλού να πάω, πήρα το αεροπλάνο και ήρθα. Για να σε εντοπίσω ήταν εύκολο. Το πρώτο πράγμα που ρώτησα να μάθω κατεβαίνοντας στο αεροδρόμιο ήταν που πουλάνε εδώ ελληνικές εφημερίδες. Ήξερα πως δεν θα μπορούσες να εγκαταλείψεις ποτέ την συνήθειά σου να τις διαβάζεις καθημερινά. Δυο μαγαζιά πουλάνε ελληνικές εφημερίδες εδώ, απέκλισα αυτό απέναντι από την ελληνική πρεσβεία, στήθηκα έξω από το καπνοπωλείο του Ιταλού και σε περίμενα. Αυτό είναι.»

«Ευτυχώς δεν έχουν κάνει τις ίδιες σκέψεις και οι άνθρωποι του Μαυρέα» είπε η Στέλλα.

«Τι σχέση μπορεί να έχει αυτός με τον Φαίδωνα Σπύρο; Άνθρωποί του σκότωσαν τον Φαίδωνα;» ρώτησε η Πόλυ σκουπίζοντας ένα δάκρυ της με μια χαρτοπετσέτα.

«Δεν ξέρω αν ήταν από κάποιον σταθμό Zulu, όπως τον φαντάστηκε η Δρόσου στην απολογία που έγραψε για λογαριασμό του Φωτεινού ή αν ο τοπικός τους συνεργάτης έχει κάποιο άλλο κωδικό όνομα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όποιοι και να είναι οι δολοφόνοι, έχουν κάποια σχέση με τον Στρατηγό Μαυρέα, αυτού που εμφανίζεται να δίνει συγχαρητήρια για την σύλληψη του Φωτεινού, του Παγκράτη και της Παγκράταινας και να συντονίζει τις αστυνομικές έρευνες για να βρουν την Δρόσου, παρά το ότι έχει αποστρατευτεί. Είναι αυτός που σας έστελνε τυπωμένες τις συνομιλίες σας Πόλυ, ο ίδιος που με απείλησε με τη ζωή του Φαίδωνα αν δεν του παρέδιδα το αρχείο του Λαφανουί. Δεν ξέρω τι ρόλο παίζει ακριβώς, αλλά πολύ φοβάμαι ότι αυτός διέταξε να σκοτώσουν τον Λάσκο για να ξετρυπώσει τον Φωτεινό και μετά έβαλε και τον έπιασαν σαν έμπορο ναρκωτικών και συνεργάτη τρομοκρατών για να πάρω εγώ το μήνυμα.»

«Ποιο μήνυμα;» ρώτησαν και οι δύο ταυτόχρονα.

«Θέλει να παραδοθώ και να τους παραδώσω το αρχείο του Λαφανουί σταματώντας κάθε μου έρευνα που έχει σχέση με το περιέχόμενό του. Με αυτό του το μήνυμα δείχνει πανίσχυρος, φαίνεται ότι έχει την δύναμη να βάζει την αστυνομία να κάνει ότι αυτός θέλει, κάποιους δημοσιογράφους να γράψουν όσα τους υπαγορεύει και να χρησιμοποιεί και εγώ δεν ξέρω ποιόν άλλον. Μέχρι και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ μπλέχτηκε στην υπόθεση. Αυτό κάνει, με αυτή την είδηση επιδεικνύει την δύναμή τους για να με τρομοκρατήσουν. Πίσω του έχει την στήριξη πανίσχυρων μηχανισμών που στηρίζονται στα τεράστια συμφέροντα κάποιων φαρμακευτικών εταιριών αλλά και όσων δεν νοιάζονται για την υγεία μας, σπέρνοντας τον τρόμο με όποιο τρόπο μπορούν. Χρησιμοποιούν τώρα και τον πιο ύπουλο τρόπο, τρομοκρατούν και με την ίδια την υγεία, καλώντας με υπερβολές και με φασιστικής έμπνευσης και αισθητικής μηνύματα τον κόσμο να κάνει πρόληψη για την πρόληψη, αδιαφορώντας για την ψυχικές νόσους, όπως την κατάθλιψη, που θερίζουν και που είναι το αποτέλεσμα της εφαρμογής και αυτών των πολιτικών τους περί δήθεν προαγωγής της υγείας, και που έχουν σαν μοναδικό στόχο το κλείσιμο στο ατομικό κουκούλι τον καθένα μας. Αν ήθελαν να κάνουν κάποια πρόληψη για την ψυχική υγεία, θα έπρεπε να σταματήσουν να διοχετεύουν στα μέσα ενημέρωσης υστερίες, που προβάλλουν υπερβολικούς κινδύνους που απειλούν την δημόσια υγεία, λες και υπάρχει ποτέ περίπτωση να πάψουν οι άνθρωποι να αρρωσταίνουν αν ακολουθήσουν τις «σοφές» τους συμβουλές. Ίσως έτσι να βρουν και οι γιατροί χρόνο για να κάνουν τη δουλειά τους με τους πραγματικά ασθενείς, αφήνοντας επιτέλους τους υγιείς στην ησυχία τους.»

«Τι ήταν αυτό που ανακάλυψε ο Φωτεινός πριν τον συλλάβουν Σπύρο; Αυτό που θα του τα εξηγούσε όλα, όπως του είχες γράψει σε εκείνο σου το μήνυμα;» ρώτησε η Πόλυ.

«Αυτό που κρύβονταν στο Σαρόκκο είναι η κλειδωμένη τρέλα. Αυτήν έκρυβαν στο Ψυχιατρείο μέχρι τώρα. Και αυτός ο κύριος με καλεί δημόσια με αυτή την στημένη είδηση να διαπραγματευτούμε για την διάδοσή της. Δεν το βλέπετε;» απάντησα.

Μείναμε και οι τρεις σιωπηλοί για πολύ ώρα. Την σιωπή διέκοψε κάποια στιγμή η Στέλλα ρωτώντας:
«Τι λες να κάνουμε τώρα Σπύρο;»

«Κοιτάξτε, το αρχείο και τα μυστικά του έχουν ήδη δημοσιοποιηθεί. Μέχρι τώρα θα έχουν κάνει τον γύρω του κόσμου και τα απόρρητα στοιχεία του Λαφανουί θα έχουν ήδη αναπαραχθεί από πολλούς, κάποιους με πολύ ενοχλητικότερες φωνές από την δική μου. Αυτό περίμενα ότι θα έκανε αυτός ο λεβέντης ο Φωτεινός αντί για μένα, που δείλιαζα να κάνω κάτι ανάλογο. Ήταν και ο μόνος που θα μπορούσε να αναλύσει τα στοιχεία που μου έστειλε ο Λαφανουί με την μέθοδό που επινόησε, εγώ δεν θα τα κατάφερνα τόσο αποτελεσματικά όσο αυτός. Δεν με απογοήτευσε. Εσείς οι δυο δεν έχετε να κάνετε τίποτα. Θα πρέπει να μείνετε εδώ για όσο χρόνο χρειαστεί. Το μόνο που μου μένει να κάνω εγώ είναι να γράψω και την δική μου απολογία, να την έχω έτοιμη πριν παραδοθώ στις Ελληνικές Αρχές στην πρεσβεία του Μπουένος Άιρες. Όσο ποιο γρήγορα γίνεται μάλιστα, πριν καταλάβουν ότι δεν έχω πλέον την αποκλειστική πρόσβαση στο αρχείο του Λαφανουί. Έτσι ίσως μπορέσω να διαπραγματευτώ την απαλλαγή του Φωτεινού από τις κατηγορίες που του φόρτωσαν, την απαλλαγή σου Πόλυ από αυτές που θα σου φορτώσουν και πριν πεθάνει από την δίψα εκείνο το κορίτσι, κλεισμένη τόσες μέρες σε εκείνο το κρυφό δωμάτιο στη Κέρκυρα. Μόνο θα ήθελα να ξέρεις Πόλυ, πόσο λυπάμαι για την τροπή που πήραν τα πράγματα με τον Φαίδωνα. Κάτι τέτοιο δεν το περιμέναμε πέρσι, πριν από την εξαφάνισή μου από την Αθήνα, όταν σχεδιάζαμε μαζί τις κινήσεις μας στην τελευταία μας συνάντηση.»

Ακριβώς εκείνη τη στιγμή η Ρομφαία ξαναζωντάνεψε την ιστοσελίδα της Διεθνούς Ένωσης Ιστορικών Τέχνης, στέλνοντας το ένα γράμμα να ακολουθεί με μεγάλη καθυστέρηση το προηγούμενο, για να σχηματιστούν στο τέλος οι παρακάτω λέξεις:

Υπάρχει κανείς εκεί έξω να με ακούει;

Κεφ.17 Δίστηλο πρωτοσέλιδο

ΔΙΣΤΗΛΟ ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ
24/4/2005, Κέρκυρα

Το Κυριακάτικο φύλλο της τοπικής εφημερίδας το είχε φέρει ο Φώτης Παγκράτης όταν γύρισε από τη Κυριακάτική πρωινή του βόλτα στη πόλη. Το διάβαζε πίνοντας τον δεύτερο καφέ της ημέρας περιμένοντας να ολοκληρωθεί η μυσταγωγία της παρασκευής του στακοφίσι με σκορδαλιά που ετοίμαζε η Μαρίνα για το παραδοσιακό τραπέζι των Βαγιώνε. Δεν τον ακολουθήσατε στη πόλη για να δείτε τη μεγάλη λιτανεία και να ακούσετε τις μπάντες, όπως πιεστικά είχε προτείνει τη προηγούμενη. Η ανάμνηση των μπαχαρικών ήταν ακόμη πολύ έντονη στη Φρόσω και η προοπτική της σκορδαλιάς της δημιουργούσε πρόσθετα στομαχικά προβλήματα. Έπεσε το μάτι σου στη φωτογραφία του Λάσκου που την συνόδευε ένα δίστηλο στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας του Παγκράτη. Έγραφε:

Περίεργος Θάνατος Έλληνα καθηγητή Πανεπιστημίου στην Νότιο Αφρική
23/4/2005, Κέιπ Τάουν, ΑΠΕ
Μυστήριο καλύπτει την υπόθεση του θανάτου του γνωστού καθηγητή Πανεπιστημίου, πρώην Πρύτανη του Πανεπιστήμιου Αττικής Φαίδωνα Λάσκου, ο οποίος διέμενε τους τελευταίους μήνες στη Νότιο Αφρική με την σύζυγο του. Όπως ανακοίνωσε σήμερα το πρωί δια του εκπροσώπου της η τοπική αστυνομία, το πτώμα του εκλιπόντος ευρέθη από την οικιακή βοηθό του ζεύγους Λάσκου κατά τις 6μμ της 22/4 απαγχονισμένο και αιωρούμενο από το πατάρι του διαμερίσματος του ζεύγους που βρίσκεται σε προάστιο του Κέιπ Τάουν. Ο εβδομηντάχρονος ιστορικός τέχνης φαίνεται ότι έχασε τη ζωή του δυο τουλάχιστον εικοσιτετράωρα πριν από την ανακάλυψη της σωρού του, όπως προκύπτει από τα πρώτα στοιχεία της ιατροδικαστικής έρευνας που έγιναν γνωστά.

Δεν ευρέθησαν στοιχεία ή σημείωμα που να δικαιολογούν την αυτοκτονία του εκλιπόντος. Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα, κυρίως μετά και από την μυστηριώδη εξαφάνιση της συζύγου του άτυχου καθηγητή και την εσπευσμένη αναχώρηση της αεροπορικώς στο Παρίσι στις 21/4, όπως δείχνουν τα στοιχεία της αεροπορικής της εταιρίας. Στο όνομα της τριαντατετράχρονης Πολυτίμης Λάσκου-Διαμαντίδου έχει εκδοθεί διεθνές ένταλμα σύλληψης και τα στοιχεία της έχουν σταλεί στην Ιντερπόλ. Όπως ανακοίνωσε η ελληνική πρεσβεία, η σωρός θα μεταφερθεί προς ταφή στην γενέτειρα του εκλιπόντος ιστορικού τέχνης στον Άγιο Βασίλειο Κορινθίας, με έξοδα της πρυτανείας του Πανεπιστημίου Αττικής.

***


«Εβδομηντάρης με τριαντάρα, αφύσικα πράγματα. Που πας κύριε, δεν καταλαβαίνεις ότι εκεί θα καταλήξεις μια μέρα, ότι θα σε φάει η μικρή; Έκανε την αρχή ο αρχηγός και έγινε μετά μόδα» σχολίασε με μια δόση νοσταλγίας στα μάτια όσο σε έβλεπε να γουρλώνεις τα δικά σου διαβάζοντας την είδηση, ενώ περιφερόταν ανάμεσά σας το χοντροκομμένο σώμα της συμβίας του που σερβίριζε καφέδες, γλυκά κουταλιού και το σακούλι με φάρμακα για τον Παγκράτη, αυτά που συνεχίζει να παίρνει κάθε μέρα τέτοια ώρα για να μην αρρωστήσει. Του ζήτησες τσιγάρο, είχες να ανάψεις άφιλτρο από το στρατό, έβηξες για να τραβήξεις τη προσοχή του Φώτη και να μη δει τα χέρια σου που τρέμανε. Η σκηνή επαναλήφθηκε πανομοιότυπη μετά από λίγο που ήρθε η Φρόσω και της έδειξες την εφημερίδα. Μόνο που ο δικός της βήχας ήταν πραγματικός, δεν θα πρέπει να είχε βάλει ποτέ τσιγάρο στο στόμα της. Από το βήχα έκλαψε, τουλάχιστον έτσι σου φάνηκε. Της έφερε νερό να συνέλθει η κυρα-Μαρίνα.
«Τι το θες το δηλητήριο κόρη μου, δεν βλέπεις τι σου κάνει; Αχ, τα ίδια με εκείνη την άλλη την ξεμυαλισμένη που όλο τσιγάρες και τέχνη μου είναι» συνέχισε στο γνώριμο τροπάρι.
Ζήτησες να μάθεις αν υπάρχει τηλεόραση, ήθελες είπες να ακούσεις τις ειδήσεις των δυόμιση. Στη βίλα δεν υπήρχε τηλεόραση. Σήκωσε τους ώμους και σε οδήγησε στη σάλα, όπου ήταν στολισμένη σε περίοπτη θέση η τηλεόραση με τα καμιά δεκαριά χειροποίητα πετσετάκια που της έδιναν ένα ύφος συμβατό με τον υπόλοιπο διάκοσμο που είχε φροντίσει να δημιουργήσει η Μαρίνα στον χώρο που έμεναν τόσα χρόνια. Δεν αναφέρθηκε τίποτα για τον Λάσκο στο δελτίο των δυόμιση. Έμεινες αμίλητος στο κονάκι του Φώτη να περιμένεις τα επόμενα δελτία ειδήσεων. Ούτε στων έξι και κουβέντα στων οκτώ και των εννέα. Η είδηση είχε περάσει απαρατήρητη από τα ειδησεογραφικά επιτελεία των καναλιών, είχαν φαίνεται άλλα σπουδαιότερα θέματα να καλύψουν. Η Φρόσω ακολούθησε το ρυθμό σου βυθισμένη στις δικές της σκέψεις στον καναπέ.

Όταν δεν αναφέρθηκε τίποτε και στα βραδινά δελτία των δώδεκα, πήρες τη πρωτοβουλία να επιβεβαιώσεις την είδηση και από άλλη εφημερίδα. Όσες εφημερίδες, αθηναϊκές και τοπικές, έμειναν απούλητες στα περίπτερα της Μεγάλης Πλατείας παρουσίαζαν την ίδια είδηση του Αθηναϊκού Πρακτορείου. Άλλες σαν θέμα πρωτοσέλιδο και άλλες στις μέσα σελίδες, στο Αστυνομικό ρεπορτάζ. Όλες τα ίδια, με καρμπόν λες και έγραψαν την είδηση, εκτός από μια που αρθρογραφούσε πότε πότε ο συγχωρεμένος που παρουσίαζε και ένα συνοπτικό βιογραφικό του.
«Ο θάνατος της διανόησης της τέχνης κυριολεκτικά και μάλιστα δι’ απαγχονισμού» είπες για να δώσεις το εναρκτήριο λάκτισμα σε μια κουβέντα που ήθελε να γίνει από ώρα στο μπαράκι που ξενυχτούσε στην Πάνω Πλατεία.
«Πολύ περίεργα μου φαίνονται όλα αυτά βρε Κώστα. Και ο τρόπος που διάλεξε να αυτοκτονήσει ο Λάσκος, αν αυτοκτόνησε, ίδιος ακριβώς με τον τρόπο που πέθανε ο Λαφανουί. Μόνο στα πατάρια βρίσκουν όλοι τσιγκέλια για να δέσουν το σκοινί για να κρεμαστούν; Δεν το τρώω αυτό, εμένα αυτό μου φαίνεται σαν την υπογραφή κάποιου δολοφόνου.»
«Ή σαν μήνυμα που κάποιοι πρέπει να πάρουν» συμπλήρωσες.
«Έστω μήνυμα. Ποιο μήνυμα όμως; Και ποιοι πρέπει να το λάβουν; Εμείς, ο Πορφύρης, κάποιοι άλλοι; Ποιος βρε Κωστή;»
Δεν ήξερες. Ήρθε η ώρα για μια ακόμα αναδρομή σκέφτηκες. Πρότεινες να εξετάσετε πάλι τα δεδομένα που είχατε από τα γεγονότα με μια χρονολογική σειρά. Συμφώνησε.
«Η είδηση δημοσιεύτηκε σήμερα, Κυριακή των Βαίων, με βάση μια χθεσινή ανταπόκριση του Αθηναϊκού Πρακτορείου από την Νότιο Αφρική. Σε αυτή γράφουν ότι ανακάλυψαν το πτώμα του Λάσκου το απόγευμα της Παρασκευής. Το σώμα του, γράφει, πρέπει να είχε μείνει κρεμασμένο από το πατάρι τουλάχιστον δυο μέρες, άρα ο θάνατος πρέπει να βρήκε τον καθηγητή κάποια ώρα της Τετάρτης. Έτσι εξηγείται η απουσία του στο ραντεβού μας. Πόσο είχε ο μήνας την Τετάρτη;»
«Είκοσι» μέτρησε.
«Σωστά. Τώρα έχω ένα ερώτημα. Η γυναίκα του παίρνει το αεροπλάνο την επόμενη, την Πέμπτη στις 21 και εξαφανίζεται στο Παρίσι για να γίνει έτσι η κύρια ύποπτος σε δολοφονία όπως αφήνει να εννοηθεί η είδηση, έτσι;»
«Συνέχισε» πρότεινε.
«Αν είναι έτσι τα πράγματα και ο Λάσκος αυτοκτόνησε ή τον σκότωσαν κάποια ώρα της Τετάρτης 20 του μήνα, τότε ποιος μπήκε στην ιστοσελίδα της Ένωσης Ιστορικών Τέχνης, ξέροντας τα ψευδώνυμα και το συνθηματικό για την πρόσβαση, και μου άφησε τα τελευταία μηνύματα περί θανάτου της τέχνης την Πέμπτη που ο μήνας είχε 21;»
«Κάτσε, τώρα θυμάμαι. Το μήνυμα στο έστειλε στις πέντε παρά τέταρτο, μαύρα ξημερώματα της Πέμπτης στο Κέιπ Τάουν. Μου είχε κάνει εντύπωση και συγκράτησα την ώρα.» δήλωσε.
Μείνατε αμίλητοι πολύ ώρα προσπαθώντας να αναπαραστήσει ο καθένας τα γεγονότα σε μια σειρά που θα έδινε λογικές απαντήσεις στα ερωτήματα που είχαν αρχίσει να σωρεύονται με γρήγορο ρυθμό.
Η κίνηση στην πλατεία αραίωνε, ανοιχτά πλέον έμεναν δυο τρία στέκια για ξενύχτηδες και ένα περίπτερο στο Πεντοφάναρο. Σήκωσε το τηλέφωνο του τηλεφωνικού θαλάμου που βρίσκονταν απέναντι από το μπαράκι με τις ψάθινες πολυθρόνες και σχημάτισε τον αριθμό που βρήκε στο τσαλακωμένο χαρτάκι με το όνομα του Καραμπότη στο δερμάτινο μπουφάν σου. Του ζήτησε να βρεθείτε αμέσως και ας ήταν ήδη περασμένες μία μετά τα μεσάνυχτα. Έκανε πάλι νυχτερινή βάρδια στο τμήμα εισαγωγών του Ψυχιατρείου αλλά συμφώνησε, ήθελε είπε και αυτός παρέα. Θα έδινε τα ονόματά σας και εντολή στη πύλη να σας αφήσουν να περάσετε.

Με την Φρόσω να έχει παραμάσχαλα μια μεγάλη στοίβα από εφημερίδες, περάσατε πάλι την πύλη του Ψυχιατρείου αφού παρκάρισες την μηχανή στη πλατεία Χ. Τσιριγώτη μπροστά από την είσοδο. Αυτή τη φορά ήταν σβηστό το Χριστουγεννιάτικο αστέρι, τα κτίρια όμως συνέχισαν να φωταγωγούνται τονίζοντας, με την ιδιόμορφη αρχιτεκτονική που την επέβαλε πριν εκατό τριάντα χρόνια αιώνα ο γιατρός που τελικά έγινε πλατεία, την σημασία του χώρου μέσα στο γύρω αδιάφορο αστικό τοπίο. Είπατε όνομα και επίθετο στον φύλακα στη πύλη. Πήρε κάποιο τηλέφωνο και σας είπε να περάσετε στο τμήμα που εφημερεύουν οι γιατροί, θα το βρίσκατε εύκολα ακολουθώντας τις ενδείξεις στις πινακίδες. Η Φρόσω έδειχνε ότι ο χώρος συνέχισε να την αγριεύει. Κώλυσε πάνω στο μπράτσο σου και προχώρησε αμίλητη.
Ο γιατρός είχε οργανώσει καλά το νυχτέρι του. Άφησε αυτό που κοίταγε στον ανοικτό ηλεκτρονικό υπολογιστή που ήταν πάνω στο γραφείο των γιατρών εφημερίας και σας καλοδέχτηκε. Ήσυχη νύχτα είπε, καμία εισαγωγή και καμία κρίση μέχρι τώρα στους νοσηλευόμενους ασθενείς. Έβγαλε πάγο, φιστίκια, τρία πλαστικά ποτήρια και μια σχεδόν γεμάτη μποτίλια παγωμένο τσίπουρο.
«Επιτρέπεται το αλκοόλ στις εφημερίες;» ρώτησες.
Σε αγνόησε επιδεικτικά. Το ενδιαφέρον του το μονοπώλησε από την αρχή η Φρόσω, από μέσα του θα παρακαλούσε σίγουρα να τους άδειαζες τη γωνιά. Έμεινες να πίνεις ήσυχα, παρακολουθώντας με προσοχή την τακτική που ακολουθούσε η Φρόσω για να οδηγήσει την συζήτηση εκεί που μόνο εκείνη ήξερε που ήθελε να καταλήξει. Στην αρχή μάθατε ότι ήθελε να ειδικευτεί στην παιδο-ψυχο-τραυματολογία. Ή κάτι τέτοιο, δεν κατάλαβες καλά. Δεν υπήρχε όμως ακόμη ακριβώς αυτή η ειδικότητα στην Ελλάδα. Είπε ότι τον ενδιέφερε να μελετήσει τις καινούργιες ψυχικές διαταραχές, αυτές που δημιουργούν στις σύγχρονες κοινωνίες μια γενιά προβληματικών εφήβων, όπως για παράδειγμα τους τουίστερς στις Ηνωμένες Πολιτείες, που στην Αγγλία λέγονται νιτς και στην Ιαπωνία τους αποκαλούν χικαμόρι. Νέες φυλές εκατομμυρίων εφήβων που επέλεξαν να ζουν παρασιτικά, αρνούμενοι να ενταχθούν στην κοινωνία, έχοντας παρατήσει κάθε προσπάθεια για μόρφωση ή εύρεση εργασίας. Διαρκώς κλεισμένοι στα σπίτια των γονιών τους με μόνη ενασχόληση τα ipod και καμιά φορά το ίντερνετ. Άκουσες ίντερνετ, το θέμα έδειχνε να σε ενδιαφέρει, βγήκες από τη γωνιά.
«Τι προκαλεί αυτές τις συμπεριφορές;» ρώτησες.
«Κανείς δεν ξέρει να πει με σιγουριά ακόμη. Ακριβώς αυτό θα είναι το θέμα του διδακτορικού μου, ελπίζω να έχω κάποιες απαντήσεις όταν το ολοκληρώσω. Τείνω να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι όλη αυτή η γενιά των προβληματικών εφήβων έχει σχέση με την τρομολαγνεία των κοινωνιών που ζουν.»
«Συμπεριλαμβάνεις σε αυτήν και τον τρόμο που σπέρνει η προληπτική ιατρική;» ρώτησε η Φρόσω.
«Ίσως. Δεν το είχα σπουδαιολογήσει αυτό ξέρεις» είπε μετά από λίγα δευτερόλεπτα σκέψης. «Ενδιαφέρον όταν τίθεται αυτό το ερώτημα από μια ειδικό του πολιτικού μάρκετινγκ. Μπορεί αυτός ο τρόμος να δίνει εξηγήσεις για ορισμένες συμπεριφορές ατόμων αυτής της ψυχοπαθολογίας, κυρίως σε ομάδες εφήβων στην Ευρώπη, όπου οι τρομοκράτες, οι ξένοι και οι αλλόχρωμοι δεν τρομοκρατούν το ίδιο όπως στην Αμερική.» Έμεινε σκεφτικός για λίγο, σηκώθηκε, άνοιξε ένα βιβλίο από την βιβλιοθήκη, κάτι πληκτρολόγησε μετά στον υπολογιστή του και επανήλθε.
«Μια τέτοια άποψη που ενοχοποιεί την αρρωστοφοβία αυτής και της προηγούμενης γενιάς με τη ψυχοπαθολογία των χικαμόρι, διατύπωσε πρόσφατα ένας Ισπανός ψυχίατρος, Χοσέ Περόν τον λένε. Σε αυτή την ιστοσελίδα έχει δημοσιεύσει τα πρώτα συμπεράσματα από τις σχετικές έρευνες που κάνει η ομάδα του. Είχα παρακολουθήσει πέρσι το καλοκαίρι μια σχετική ομιλία του Περόν σε ένα συνέδριο. Χαμός έγινε την τρίτη ημέρα, παραλίγο να διαλυθεί το συνέδριο από μια ομάδα μαινόμενων που αντιδρούσαν στις απόψεις της ομάδας του Περόν. Μόνο καρεκλιές που δεν έπεσαν. Θυμάμαι Φρόσω, ότι πρωτοστατούσε στο επεισόδιο ένας συνάδελφός σου, κάποιος …Περμούτι νομίζω ότι τον έλεγαν … ή κάπως έτσι. Αυτός είχε αναλάβει τις βρισιές.»
Κοιταχτήκατε στα μάτια. Γέλασες μόνος σου με την εικόνα να κυνηγάει ο Περμούτι τον Περόν μέσα σε ένα επιστημονικό συνέδριο, απειλώντας να τον χτυπήσει με μια βρύση που είχε ξεκολλήσει από κάποιο μπάνιο. Γέλασε και ο γιατρός με τα μαλλιά καρφάκια για κάποιους δικούς του λόγους, έμεινε η απορία στα μάτια της Φρόσως όσο προσπαθούσε να ερμηνεύσει την ηχηρή αντίδραση των αγοριών, έσκασε στο τέλος στα γέλια και αυτή για να ξελαφρώσει από τους φόβους της ημέρας. Κολλητικό αυτό το γέλιο, σε λίγο ο ένας γελούσε για το γέλιο του άλλου. Ήρθε ο φύλακας μαζί με ένα μπρατσωμένο νοσηλευτή να ρωτήσουν αν είναι καλά ο γιατρός, τα γέλια τράνταζαν πλέον όλη την πτέρυγα και είχαν αρχίσει να γελούν νευρικά και κάποιοι ασθενείς που ξύπνησαν. Φοβήθηκαν, είπαν, μήπως είχε πάθει κρίση κάποιος ασθενής που εξέταζε ο γιατρός και ήρθαν για να επέμβουν, δίνοντας έτσι αφορμή για ένα νέο κύμα ανακυκλωμένων νευρικών γέλιων. Έφυγαν γελώντας τρανταχτά πεσμένος ο ένας στην αγκαλιά του άλλου για να ηρεμήσουν τους ασθενείς, που πλέον είχαν ξυπνήσει σχεδόν όλοι, μετά από τις διακοπτόμενες από γέλια που του έκοβαν την ανάσα διαβεβαιώσεις του γιατρού ότι όλα είναι υπό έλεγχο. Άναψαν κάποια φώτα από τις γειτονικές πολυκατοικίες και μερικά ανήσυχα κεφάλια νυκοκυραίων εμφανίστηκαν στα μπαλκόνια. Στις αυριανές τους μηνύσεις θα αναφέρουν πόσο τους αγρίεψε αυτό το προκλητικό ομαδικό γέλιο από εκεί μέσα. Τα ουρλιαχτά παλιότερα τα αποδέχτηκαν και τα ανέχτηκαν. Αλλά και γέλια τώρα; Όχι, αυτό πήγαινε πολύ. Με δυσκολία ηρέμησαν τα πνεύματα μετά από ώρα και αφού προηγουμένως είχε κατέβει επικίνδυνα η στάθμη στο μπουκάλι του τσίπουρου και το απόθεμα κάποιων φαρμάκων στους νοσηλευτικούς σταθμούς.
«Πότε μιλήσατε με τον Προκοπίου;» τον ρώτησε η Φρόσω, δήθεν σε μια προσπάθεια για να αλλάξει το θέμα.
«Α, κάτσε να σκεφτώ… Γνωριστήκαμε την Τρίτη στις 19 που είχαμε την συναυλία, έτσι; Tον πήρα τηλέφωνο την Τετάρτη το πρωί και του είπα ότι βρεθήκαμε. Ναι, την Τετάρτη κατά τις δέκα και μισή ήταν, όταν μπήκα μέσα μετά την εφημερία που είχα την Τρίτη. Έπαθε την πλάκα του που με άκουσε ο Προκο-χίπου, έτσι τον λέγαμε οι περισσότεροι στο Λύκειο. Στο Γυμνάσιο τον φώναζαν όλοι Πρόκα.» Αυτή τη φορά γέλασε μόνος του.

Η πόλη συνέχισε να κοιμάται φωταγωγημένη με τα καλά της λαμπιόνια αναμμένα προς τιμή της μέρας που έφυγε. Το μόνο που κουνιόταν πλέον ήταν τα σκουπιδιάρικα του δήμου που σήμερα δεν μάζευαν στα σκοτάδια τα σκουπίδια και τα πεταμένα στους δρόμους φύλα των εφημερίδων. Σκοτεινές οι σκέψεις και των δυο σας πάνω στη μηχανή, με τα δίστηλα των κυριακάτικών φύλων που συνέχισε να κρατάει η Φρόσω στην αγκαλιά της να δηλώνουν το εφήμερο με ένα τραγικό τρόπο.
«Είχα τσακώσει δυο τρεις φορές τον Προκοπίου να ψαχουλεύει τα συρτάρια και τον υπολογιστή σου» είπε μαντεύοντας τις σκέψεις σου την στιγμή που έπαιρνες την στροφή στα φανάρια του αεροδρομίου. Συγκράτησες με κόπο τη μηχανή, χαμήλωσες ταχύτητα, ήταν και εκείνα τα τσίπουρα που θα μπορούσαν να κάνουν τα πράγματα επικίνδυνα αν δεν πρόσεχες έχοντας όλες σου τις αισθήσεις σε πλήρη επαγρύπνηση. Δεν ήταν όμως ικανές για να σε κάνουν να αντιληφθείς το αυτοκίνητο με τους δύο επιβάτες που σας ακολουθούσε με σβησμένα τα φώτα από την στιγμή που φύγατε από το Ψυχιατρείο.

Πετάχτηκες καταϊδρωμένος από το κρεβάτι λίγο μετά τις τέσσερις, δεν σε έπιανε ύπνος. Τα σεντόνια που είχαν ποτιστεί από τον ιδρώτα της Φρόσως, μύριζαν ακόμη την λεβάντα του κουρέα, φλησκούνι και βασιλικό. Βρήκες εύκολα τις δημοσιευμένες εργασίες του Περόνε στον ιστοχώρο που υπέδειξε ο γιατρός και τις συνέκρινες με καμιά δεκαριά άλλες, αδημοσίευτες ακόμη, του ίδιου και συνεργατών του που είχε αρχειοθετήσει ο Πορφύρης στον φάκελο με τον τίτλο «Ψυχικές Διαταραχές». Άρχισες να κάνεις υπολογισμούς συνδυάζοντας τα δεδομένα που εντόπισες πριν στην ιστοσελίδα του γιατρού, με αυτά του Λαφανουί και του Πορφύρη. Από τον υπολογιστή του Πορφύρη μπήκες πάλι στο Ίντερνετ. Με γρήγορες κινήσεις έφτιαξες ένα ιστοχώρο σε ένα υπολογιστή που ήξερες ότι διαθέτει, χωρίς χρέωση, χώρο για φιλοξενία ιστοσελίδων με ιστορίες ναυτικών. Άρχισες να τον φορτώνεις με τα ηλεκτρονικά αρχεία του Λαφανουί, προσθέτοντας στο τέλος το ηλεκτρονικό ερευνητικό ημερολόγιο του Πορφύρη και τα αρχεία που δημιουργήθηκαν από την πρόσφατη δική σου έρευνα. Προβληματίστηκες αν θα πρέπει να δημοσιοποιήσεις και το Ημερολόγιο Καταστρώματος με αυτόν τον τρόπο. Απέρριψες την ιδέα την τελευταία στιγμή, όταν θυμήθηκες ότι σε αυτό αναφερόταν πάρα πολλά προσωπικά δεδομένα του Πορφύρη, το μυστικό του δωμάτιο και ο τόπος όπου βρήκε καταφύγιο μετά την αναχώρησή του από την Κέρκυρα. Έμεινε έτσι ημιτελής η έμπνευση της επιλογής αυτού του χώρου φιλοξενίας ιστοσελίδων.
Τέλειωσες με όλα αυτά όταν άρχισε να ξημερώνει. Την ίδια ώρα, άρχισε να καταγράφεται στις μηχανές αναζήτησης του παγκόσμιου ιστού η αναφορά στον ιστοχώρο που δημιούργησες και που εύκολα πλέον θα μπορούσε κάποιος να τον εντοπίσει πληκτρολογώντας τα λήμματα Υγεία, Τρόμος, ή Ψυχική Νόσος στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα γαλλικά και να ανακαλύψει το μήνυμά σου ανάμεσα σε ναυτικές ιστορίες. Σου φάνηκε ότι κάπου εκεί ανάμεσά στις υπόλοιπες ιστοσελίδες είδες το πρόσωπο του παππού σου να χαμογελάει, βλέποντάς σε ξυπόλητο και μούσκεμα στον ιδρώτα να βγαίνεις από τα κύματα το ξημέρωμα.

Θα ήταν εννέα όταν ένα ελαφρό κύμα αέρα, που μύριζε ανεπαίσθητα λεβάντα, έκανε αισθητή την παρουσία της στο χώρο. Είχε τυλίξει το γυμνό κορμί με το σεντόνι που πάνω του είχαν αποτυπωθεί οι αναμνήσεις από όλες τις μυρωδιές των προηγούμενων ημερών. Εμφανίστηκε την ίδια στιγμή που ολοκλήρωνες κάποιους υπολογισμούς.
«Ξέρω ποιο είναι το μυστικό που κρατιόνταν κλειδωμένο στο Σαρόκκο Φροσί» της είπες χαμογελώντας, ξετυλίγοντας το σεντόνι από το πρωινό κορμί της.
Ακριβώς εκείνη τη στιγμή ακουστήκαν απ’ έξω οι φωνές του Παγκράτη ανακατεμένες με κραυγές από πάπιες και χήνες. Σου φάνηκε σαν να προσπαθούσαν όλες να διώξουν κάποιον παρείσακτο εισβολέα από την επικράτειά τους. Από τις κλειστές γρίλιες της σάλας φαίνονταν δυο μαυροφορεμένοι τύποι που έσπρωχναν τον Φώτη που προσπαθούσε να τους κλείσει το δρόμο προς την βίλα της Μπενεφιτσέντζα. Του έστριψαν το χέρι και του πέρασαν χειροπέδες καθηλώνοντάς τον στο χώμα λίγα μέτρα πριν από την σκάλα. Μάταια τους απειλούσε από μακριά η κυρα-Μαρίνα κραδαίνοντας μια σκούπα.
Έσπρωξες τη Φρόσω προς το κρυφό δωμάτιο όσο αυτή προσπαθούσε να ξανατυλίξει το σώμα της με το σεντόνι. Πρόλαβες να πετάξεις μέσα στο δωμάτιο το κλειδί με το οικόσημο με τις αλεπούδες και να κλείσεις την κρυφή πόρτα, λίγα δευτερόλεπτα πριν σπάσουν την είσοδο και εισβάλουν οι μαυροντυμένοι στο σαλόνι με τα ενθύμια των πλοίων, κραδαίνοντας στα χέρια τους πιστόλια. Σήκωσες τα χέρια ψηλά, σου φάνηκε μάταιη κάθε προσπάθεια να αντισταθείς και η άλλη έξοδος, στο ισόγειο, φαινόταν πλέον πολύ μακριά για να αποδράσεις. Σου πέρασαν χειροπέδες και μια μαύρη κουκούλα στο κεφάλι. Σε κατέβασαν από την σκάλα σηκωτό την στιγμή που φρενάριζαν απότομα πάνω στα χαλίκια του δρόμου που κατέληγε στη βίλα δυο βαριά οχήματα. Μετά ακουστήκαν τα ποδοβολητά κάποιων που ανέβαιναν τα σκαλιά βρίζοντας. Την στιγμή που σε πέταγαν μέσα σε ένα από τα οχήματα, ακούστηκε η στριγκλιά της Μαρίνας και οι φωνές διαμαρτυρίας του Φώτη, πριν αυτές χαμηλώσουν πίσω από τις βαριές ηχομονωτικές πόρτες του άλλου οχήματος που έκλεισαν απότομα. Μετά από αυτό τίποτα, πλήρες σκότος και ησυχία. Ίσως ένα τσίμπημα βελόνας στο μπράτσο σου να είναι το τελευταίο πράγμα που θα θυμάσαι.

Κεφ.16 Παλιά αρχεία


ΠΑΛΙΑ ΑΡΧΕΙΑ
22/4/2005, Κέρκυρα
Αυτή τη φορά ο Λάσκος δεν έμεινε πιστός στο ακαδημαϊκό του τέταρτο αλλά ούτε και στην υπόσχεσή του να συνεχίσει τις συνεδρίες σας περί τέχνης και τρόμου. Άδικη η αναμονή πάνω στη νεκρή ιστοσελίδα της Ένωσης Ιστορικών Τέχνης που θα φώτιζε την συνέχεια. Το μόνο σημάδι που έδειχνε την παρουσία του ήταν το ιστορικό που κατέγραψε τις προηγούμενες διαλέξεις και συζητήσεις του με την Romfea και δύο πιο πρόσφατα σημειώματα μαζί με πέντε σύνδεσμους σε ιστοσελίδες που τα έγραψε και τα έστειλε την προηγούμενη, κάπου εκεί κοντά στα ξημερώματα. Το ένα σημείωμα έγραφε:

"Είδα την τρέλα να παίρνει τη μορφή της φρονιμάδας στα πανεπιστήμια. ...Είδα τα γράμματα (τ' αγιασμένα γράμματα) να μην καταφέρνουν τίποτ' άλλο στους περισσότερους παρά ν' αλλάζουν αντικείμενο στα πάθη τους, και ωστόσο να τα θρέφουν οι λόγιοι με μικρολογίες, με αγυρτείες και με τις αιώνιες έχτρητες". Διονύσιος Σολωμός

Στο δεύτερο είχε γράψει:
Ο θάνατος της τέχνης και της διανόησης δεν οφείλεται αποκλειστικώς στο ότι οι δημιουργοί κατά τον 20ο αιώνα, επιβεβαιώνοντας πανηγυρικώς τον κανόνα ότι η τέχνη συμβαδίζει με την εποχή της, ακολούθησαν με θλίψη μάλλον παρά με πραγματικές δυνάμεις όσα ο αιώνας κόμισε και αφέθηκαν να πεθάνουν μαζί του απαγχονισμένοι στον απόηχο της υστερίας τους, έχοντας προσκυνήσει την λειψανοθήκη τους κάνοντας επίδειξη των σωθικών τους, συνένοχοι στην κατατρόπωση της ηθικής των Ορίων και της Καλλιέργειας (Culture), που, κατά τη γνώμη μου, συνιστά το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό της Τέχνης και της Σκέψης. Οι αντιστάσεις των κάθε λογής δημιουργών υπήρξαν κατά κανόνα ασθενείς, ίσως επειδή και αυτοί δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι ένας κόσμος πέθαινε αμετακλήτως με τον Πρώτο Πόλεμο και τον Τρόμο που εγκαταστάθηκε μόνιμα μετά το τέλος του, παρ’ όλο που αυτό το επερχόμενο τέλος είχαν χρωματίσει τόσο πρώιμα ο Ντοστογιέφσκι, ο Έντβαρντ Μουνχ (Η κραυγή), είχαν οσμιστεί ο Νίτσε και ο Κίρκεγκορντ και είχαν περιγράψει ο Μάλερ και ο Βέμπερν[1].

Από τους συνδέσμους ο πρώτος παραπέμπει σε μια ιστοσελίδα που παρουσιάζει μια πλήρη βιογραφία του Μπωντλαίρ, ο δεύτερος σε μια άλλη που αναφέρεται στον Φλομπέρ και στο έργο του, ο τρίτος σε μια ιστοσελίδα που αναλύει την πορεία της τέχνης από τον Αρθούρο Ρεμπώ μέχρι τον σουρεαλισμό. Ο επόμενος δείχνει ένα ιστοχώρο που περιλαμβάνει όλα τα έργα των Κάφκα, Τζόυς και Έντγκαρ Άλλαν Πόε και ο τελευταίος στην δημοσίευση της είδησης της κλοπής του πίνακα Κραυγή του ζωγράφου Έντβαρτ Μουνχ.
«Σημειώσεις για το επόμενο μάθημα;» πρότεινε η Φρόσω.
Δεν ξέρεις την απάντηση όπως και δεν ξέρεις τι να υποθέσεις για την αδικαιολόγητη απουσία του καθηγητή σου από την προγραμματισμένη του διάλεξη. Δεν γνωρίζεις αν ο Σολωμός έγραψε αυτό το κείμενο που του αποδίδει ο Λάσκος, σε μια εποχή που υπήρχε ελληνικό Πανεπιστήμιο ή απλώς με αυτό επιβεβαίωνε για άλλη μια φορά τον τίτλο του ως εθνικού προφήτη. Να ‘χε οραματιστεί άραγε, την εποχή που ακούγονταν από το Σαρόκκο κλάψες, άλυσες, φωνές και το αντίστροφο από αυτό που γράφει στην πρώτη του πρόταση, αυτό που είδατε να συμβαίνει σε εκείνη τη συναυλία την περασμένη Τρίτη; Δεν ήξερες. Αναζήτησες απαντήσεις στις ιστοσελίδες που, για κάποιο δικό του λόγο, είχε σημειώσει ο Λάσκος για να μη ξεχαστούν. Αδαής είσαι στα θέματα της τέχνης και της ιστορίας της. Αυτό που μπορείς να υποθέσεις είναι ότι ο δάσκαλός μάλλον ήθελε να χρησιμοποιήσει αυτές τις αναφορές στην θεματολογία του μαθήματος που δεν έγινε. Ίσως να έχει την πρόθεση μέσα από την αναφορά αυτών των δημιουργών, να υποδείξει έργα- σταθμούς που καθόρισαν την θεματολογία του τρόμου μέσα στην τέχνη του προηγούμενου αιώνα και που χαρακτηρίζονται, τόσο τα ίδια όσο και ο αιώνας, από το πέρασμα από την φρίκη στην έκσταση και από την έκσταση στην φρίκη. Έτσι ενδεχομένως να θέλει να αναλύσει ιστορικά την πορεία μετασχηματισμού της τέχνης μέχρι την έκπτωση του ρόλου της σε μια τέχνη-παράγοντα δημιουργίας και διάδοσης του τρόμου. Μπορεί να θέλει να αναλύσει πως σε αυτό τον μετασχηματισμό έπαιξαν ρόλο κάποια από τα επτά πρόσωπα του κράτους, αυτά που μπήκε στον κόπο να απαριθμήσει στην εισαγωγή του. Αυτό ή κάτι παρόμοιο συμπεραίνεις από την σύνθεση των απόψεων των συντακτών των ιστοσελίδων που σημείωσε. Δεν είσαι βέβαιος. Ούτε και η Φρόσω, που δείχνει να μη την ενδιαφέρει ο θάνατος της τέχνης και της διανόησης επιμένοντας:
«Εμένα αυτό που με κοφτ’ περισσότερο είναι γιατί σ’ διαλέξ’ τ’ όνομα Ρομφαία.»
«Πάμε μια βόλτα να δούμε το παλιό Κάστρο;» πρότεινες.

Σε κάθε γωνία στα καντούνια της παλιάς πόλης είχαν στηθεί υπαίθριοι πωλητές λουκουμάδων. Έθιμο σας είπαν παλιό, κάτι σχετικό με τον Άγιο Σπυρίδωνα, που έσωσε κάποτε τη πόλη από μια επιδημία πανώλης. Μεθαύριο, Κυριακή των Βαίων, των Βαγιώνε όπως την λένε εδώ, θα βγουν και οι μπάντες για τη μεγάλη λιτανεία, να μη την χάσετε. Παντού ακούγονταν οι φιλαρμονικές που έκαναν πρόβες για το μεγάλο γεγονός αλλά και για τις επόμενες εκδηλώσεις τους που θα γεμίζουν όλη τη Μεγάλη Βδομάδα με τους ήχους τους. Ακουγόταν από κάπου εκεί κοντά, μέσα από ένα διώροφο κτίριο, μια φιλαρμονική που παιάνιζε σαν να ήταν συμφωνική ορχήστρα χωρίς έγχορδα. Μπροστά του είχαν συγκεντρωθεί πολλοί ντόπιοι που είχαν αφήσει τις δουλειές τους και παρακολουθούσαν προσεκτικά.
«Αμλέτος του Φράνκο Φάτσιο, παίζει η Παλιά Φιλαρμονική»» σας πληροφόρησε με καμάρι κάποιος που είχε σταθεί δίπλα σας στο στενό καντούνι με το καλντερίμι και έδειχνε να ξέρει κάθε νότα που παιζόταν. Μείνατε και εσείς να ακούσετε την πρόβα μπροστά σε ένα μαγαζάκι που πουλούσε μπαχαρικά και αρωματικά φυτά και, λόγω της ημέρας, και λουκουμάδες. Μια αφίσα τις διαφήμιζε αναφέροντας ότι ήταν καρυκευμένες με την συνταγή που, κατά τον μαγαζάτορα, ήταν αυτή που χρησιμοποίησε ο Άγιος για να κρατήσει τον μαύρο θάνατο μακριά από το νησί. Ζαφορά, κινέζικο φυτό, λευκό πιπέρι, μαύρο πιπέρι, σπόροι κέδρου, φλούδες κίτρου και πορτοκαλιού, φασκόμηλο, βασιλικός, μαντζουράνα, φύλλα δάφνης, φλησκούνι, γεντιανή, καλαμίνθη, φύλλα κουφοξυλιάς, αποξηραμένα κόκκινα και λευκά τριαντάφυλλα, δεντρολίβανο, μέντα, κύμινο, ηπατική αλόη, ξύλο αλόης, κάρδαμο, δαφνέλαιο, σαπωναρία, κόμμι κισσού, λιβάνι, μοσχοκάρφια, σύμφυτον, μοσχοκάρυδο, πιπερόριζα, λευκό δίκταμο, βενζόη, κίτρινο κερί, και τερεβινθίνη σε μια μυστική αναλογία. Όλα αυτά μαζί μια πρέζα στάχτη ήταν η σύνθεση του καρυκεύματος των λουκουμάδων.
«Δεν περιέχει ίχνος από Ε9 και συντηρητικά» διαπίστωσε η Φρόσω διαβάζοντας την λίστα. «Θα δοκιμάσω».
«Αν προσθέσεις σε αυτό το καρύκευμα μέλανα ελλεβόρο, πικροκολοκλύθα και ραβέντι φτιάχνεις ένα μοναδικό ελιξίριο ζωής το οποίο, όπως έχει αποδειχτεί μετά την επιδημία μαύρου πυρετού του 1656 στη Ρώμη, είναι ιδανικό και για την καταρροή, το βήχα, το σφήξιμο στο στήθος, θεραπεύει τα έλκη, καταπραΰνει τον πόνο που προκαλεί η ακαμψία και λοιπά» δήλωσε πολύ σοβαρός ο λουκουμαδο-πωλητής απόγονος των αλχημιστών του μεσαίωνα, πασπαλίζοντας με την κοκκινωπή σκόνη από το θαυματουργό του καρύκευμα μια μερίδα μελωμένες λουκουμάδες, που τις σέρβιρε μέσα σε ένα πλαστικό δοχείο μιας χρήσης μαζί με ένα πλαστικό πηρουνάκι και μια χαρτοπετσέτα.
Εγκατέλειψε την προσπάθεια να τελειώσει τη μερίδα της μπροστά σε ένα σύγχρονο φαρμακείο που διαφήμιζε ένα θαυματουργό χάπι από σκόρδο, ιδανικό για την υπέρταση όπως έγραφε στην αφίσα.
«Νόστιμες αλλά μπούχτισα» δήλωσε προτείνοντας σου να τις τελειώσεις.
«Μπα, είμαι πιο παραδοσιακός σε ότι αφορά την προληπτική ιατρική» δήλωσες. «Πάμε να κλειστούμε στο Κάστρο».

Ρεύτηκε το δαφνέλαιο και τη σαπωναρία την στιγμή που περνούσατε το στενό γεφυράκι που ενώνει την Πλατεία της Σπιανάδας με το Παλιό Κάστρο. Το μοσχοκάρυδο και την ηπατική αλόη όταν ανεβαίνατε το καλντερίμι που οδηγούσε στην κορυφή. Το λιβάνι και την τερεβινθίνη περνώντας δίπλα από το Αγγλικό Νοσοκομείο και, όλα τα υπόλοιπα, τη στιγμή που φτάσατε στις πολεμίστρες που από το ύψος τους φαίνονταν η μεγαλοπρέπεια της πόλης και του πελάγους που την προστάτευε. Μοσχομύρισε ο τόπος, είπες να προσκυνήσεις το μεγαλείο του μέσα από ένα παρατεταμένο βαθύ φιλί που σου άφησε έντονα τη γεύση του δεντρολίβανου.
«Διψάω τρομερά» δήλωσε.
Ούτε ίχνος νερού εκεί ψηλά. Πήρατε το κακοτράχαλο μονοπάτι ακολουθώντας προς τα πίσω τις μυρωδιές. Το κτίριο όπου στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο Κέρκυρας είχε ανοιχτή την πύλη του. Μπήκατε με την ελπίδα να υπάρχει κάποιος ψύκτης ή έστω μια βρύση για να ξεδιψάσει η Φρόσω. Χάθηκε διψασμένη στις αίθουσες. Άλλες έχουν εκθέσεις που περιγράφουν την ιστορία στέγασης του αρχείου από το 1443 στο Παλάτι Βαϊλού, που σήμερα είναι δημοτικό σχολείο, το πέρασμά τους από το Επαρχείο και τη Λατινική Μονή Τενέδου μέχρι τη μεταφορά τους στο Ορφανοτροφείο και τη σημερινή τους θέση στις Αγγλικές Στρατώνες στο παλιό Φρούριο. Σε άλλες αίθουσες υπήρχαν θεματικές εκθέσεις του αρχείου της Ιονίου Ακαδημίας και σε άλλες ιδιωτικά και δημόσια ειδικά αρχεία της εποχής της Ενετοκρατίας. Όλα φυλαγμένα με φροντίδα που μαρτυρά τους λόγους της διαφορετικής κουλτούρας του τόπου σε σχέση με την τσαπατσουλιά και τον επαρχιωτισμό του υπόλοιπου νεοελληνικού κράτους. Την βρήκες μετά από ώρα. Έχει ανοίξει το Φάκελο 83 της περιόδου 1820-1885 όπου υπάρχουν ευλαβικά φυλαγμένα στοιχεία από δημόσια έργα της εποχής. Περιεργάζεται μια σειρά από τοπογραφικά σχέδια και κατόψεις κάποιας κατασκευής ενός δημόσιου κτιρίου με ιδιαίτερη προσοχή. Προς το παρόν σε αγνοεί παντελώς. Πήγες και της έφερες νερό από τον ψύκτη που υπήρχε στον διάδρομο μέσα σε ένα πλαστικό ποτηράκι μιας χρήσης. Κάποια στιγμή ξεδίψασε και σου είπε:
«Το San Rocco ήταν στην αρχή ένα μικρό οχυρό που έφτιαξαν οι Ενετοί μετά την πολιορκία της πόλης του 1716 από τους Τούρκους. Από αυτό πήρε το όνομά του όλη η γύρω περιοχή. Οι Γάλλοι φαίνεται ότι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν αυτόν τον χώρο σαν άσυλο, μαζεύοντας εδώ σποραδικά τους άκακους τρελούς των χωριών. Για την αισθητική του τοπίου σύμφωνα με όσα αναφέρονται εδώ. Σε αυτή την έκθεση του Άγγλου αρχίατρου του 1831 γράφει ότι τους Γάλλους τους ενοχλούσαν επειδή είχαν μπλε δόντια.»
«Μπλε δόντια;» ρώτησες.
«Ναι, Blue tooth, ακριβώς αυτό γράφει εδώ. Προφανώς από το μελάνι που τους έδιναν να πιούν για να μάθουν να διαβάζουν κάνοντας πλάκα οι εξυπνάκηδες της εποχής. Και εδώ πιο κάτω γράφει ότι οι Άγγλοι, που μετέτρεψαν το οχυρό σε στρατώνα του μηχανικού τους το 1814, συνέχισαν να τους μαζεύουν εκεί επειδή αυτοί απαντούσαν δυνατά στις μυστικές τους συνδιαλέξεις με τους θεούς και τους δαίμονες που άκουγαν μόνο αυτοί με τα bluetooth τους, περιφερόμενοι στους δρόμους για να κάνουν τα μικροθελήματα του χωριού τους. Από το 1838 και με διαταγή του τότε Άγγλου Διοικητή Ντάγκλας, άρχισαν να στοιβάζουν μαζί με τα άλογά τους εκεί μέσα και όσους χαρακτήριζαν ψυχικά ασθενείς με πιο συστηματικό τρόπο από ότι οι Γάλλοι και ξεκίνησαν να κρατούν αρχεία. Φαίνεται από αυτό το τοπογραφικό ότι τα σημερινά κτίρια σχεδιάστηκαν αργότερα από κάποιο Αυστριακό αρχιτέκτονα με το όνομα Λίμπερτ, σε αρχικά σχέδια από την εποχή που ο ιατρός του ιδρύματος ήταν κάποιος Χρήστος Τσιριγώτης από τους Παξούς, έχοντας ως πρότυπο τα αντίστοιχα σχέδια των αντίστοιχων Γαλλικών θεραπευτηρίων της εποχής. Αυτό εδώ το παλιότερο τοπογραφικό του 1856 δείχνει την ταύτιση του χώρου του παλιού οχυρού με ότι χτίστηκε αργότερα πάνω στα σχέδια του Αυστριακού. Το παλιό οχυρό το διατήρησαν σαν θεμέλιο για το Κεντρικό κτίριο όταν άρχισαν οι εργασίες το 1880, να δες εδώ σ’ αυτό για να καταλάβεις. Άρα απ’ όλα αυτά τι καταλαβαίν’ς πλί’ μ;»
Δεν καταλάβαινες που ήθελε να καταλήξει, σήκωσες τους ώμους ως πλι. Συνέχισε έχοντας μια λάμψη στα μάτια.
«Το Σαρόκκο δεν είναι η πλατεία που είδαμε αλλά το Ψυχιατρείο, εκεί που ήπιαμε τις μπύρες παρακολουθώντας τη συναυλία. Είμαι σίγουρη ότι εκεί μέσα βρίσκεται κρυμμένο το μυστικό του Πορφύρη που θα τα εξηγήσει όλα, θυμάσαι;»
Θυμήθηκες το τσαλακωμένο χαρτάκι με το νούμερο του κινητού του γιατρού με τα μαλλιά καρφάκια. Έψαξες στη τσέπη του μπουφάν. Καραμπότης ήταν το σημειωμένο όνομα, βρήκες τηλεφωνικό θάλαμο στη πλατεία, απάντησε στο κινητό του στο δεύτερο κουδούνισμα. Κανονίσατε να συναντηθείτε σε δεκαπέντε λεπτά σε μια καφετερία στις καμάρες του Λιστών όπου σύχναζαν φοιτητές και μαθητόκοσμος.

Όταν τον ρώτησες μετά τον τρίτο γύρο από τις μπύρες, έδειξε να ξέρει πολλές λεπτομέρειες για την ιστορία του χώρου που δούλευε. Επιβεβαίωσε ότι πράγματι τo Ψυχιατρείο είναι το Σαρόκκο και όχι η ομώνυμη πλατεία. Ανέφερε μετά πολλούς επώνυμους, πολιτικούς και καλλιτέχνες που φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς στις εγκαταστάσεις του αλλά και τις προσπάθειες που είχαν γίνει για να σβηστούν τα ίχνη που άφηναν πίσω τους για να περιφρουρηθεί το κύρος και το όνομά τους από το στίγμα της τρέλας. Μέχρι και φωτιά έβαλαν κάποτε γι’ αυτό. Φαίνεται ότι σχεδόν ολόκληρη η νεότερη ελληνική ιστορία έχει αφήσει εκεί μέσα κάποια αποτυπώματα που καταγράφτηκαν στα ιατρικά αρχεία, που ευτυχώς διασώθηκαν. Αποτυπώματα στους ιατρικούς φακέλους των επώνυμων συντελεστών της ιστορίας και, πολύ συχνότερα, στους ιατρικούς φακέλους των απλών αποδεκτών των πολιτικών και της κουλτούρας που κυριάρχησαν τους προηγούμενους δυο τρελούς αιώνες στο νεότερο ελληνικό κράτος. Είπε πως μόλις είχε ολοκληρώσει την μελέτη του ιατρικού φακέλου του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά και του λογοτέχνη Μιχάλη Μητσάκη, που έφτασε μέχρι εδώ για να εγκλειστεί μισότρελος ακολουθώντας μια ταξιδιωτική διαδρομή που προηγουμένως είχε περιγράψει ο Γκούσταβ Φλωμπέρ. Τώρα μελετούσε τις δοσολογίες του αρσενικού που χρησιμοποιούσαν για να καταπολεμήσουν τον περασμένο αιώνα τη μανία και που συνήθως ήταν η βασική αιτία για τους συχνούς θανάτους των μανιακών από τα αλλεπάλληλα εγκεφαλικά επεισόδια, την συνηθισμένη τότε παρενέργεια σε αυτή την θεραπεία της κατάθλιψης. Πραγματικός ποταμός από πληροφορίες αλλά τίποτε απ΄ όλα αυτά που ανέφερε δεν έδειχναν ότι να είναι το μυστικό του Πορφύρη, αυτό που θα τα εξηγούσε όλα. Η απογοήτευση στα μάτια σας πρέπει να ήταν έντονη και έτσι προσπάθησε να αλλάξει τη συζήτηση.
«Δεν σας είπα. Μίλησα προχθές στο τηλέφωνο με τον Προκοπίου και του είπα ότι σας είδα εδώ. Μου φάνηκε ότι ξαφνιάστηκε. Νομίζω ότι ανέφερε ότι κανονικά θα έπρεπε να είσαστε κάπου στη Βόρεια Ιταλία, δεν κατάλαβα καλά.»
Κοιταχτήκατε στα μάτια. Ο ειδικευόμενος ψυχίατρος σίγουρα θα παρατήρησε την εναλλαγή της απογοήτευσης με την ανησυχία και την απορία και στους δυο σας. Προσπάθησες να μπαλώσεις τη κατάσταση λέγοντας:
«Για τη Τεργέστη είχαμε κάνει σχέδια γι’ αυτό το Πάσχα αλλά στο δρόμο, φτάνοντας το πλοίο στη Κέρκυρα, τα αλλάξαμε και είπαμε να περάσουμε εδώ τις διακοπές.»
Συνέχισε τότε, προφανώς ικανοποιημένος από την απάντηση, με ένα μακροσκελή μονόλογο για την Τεργέστη και το περίφημο πείραμα που έγινε εκεί και όρισε την σύγχρονη ψυχιατρική μεταρρύθμιση μέσα από τις διαδοχικές αποτυχίες του. Σκέφτηκες ότι αν είχες αναφέρει τη Βιέννη, σίγουρα θα άκουγες τώρα μια ανάλυση για τον Φρόιντ και το έργο του. Κρίμα, έχασες. Είχες πάψει πλέον να παρακολουθείς τα λεγόμενα του γιατρού, σε απασχολούσαν τώρα άλλα και όχι η ψυχιατρική. Και η Φρόσω έδειχνε να ενδιαφέρεται περισσότερο με τις αναδρομικές αναγούλες που αναδείκνυαν πάλι τη μαντζουράνα, τη μέντα και την πιπερόριζα, που πέραν των άλλων, ενδεχομένως να ήταν και ισχυρά ελιξίρια για να καταπολεμηθεί ο φόβος που προκαλούσαν οι πιθανές απαντήσεις στο ίδιο ερώτημα που έδειχνε καρφωμένο στο μυαλό και των δυο:
Πως είναι δυνατό να ξέρει ο Προκοπίου ότι είχατε βγάλει στη Πάτρα εισιτήρια για την Βενετία;
[1] O Φεβρουάριος Αιών, Φ.Δ. Δρακονταειδή

Κεφ.15 Το φ του φόβου

ΤΟ Φ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ
20/4/2005, Εργαστήριο του Πορφύρη, Κέρκυρα

1/2/2004 Γλυφάδα

«Το ελατήριο υπακούει σε συγκεκριμένους κανόνες αν το τεντώσεις μέχρι σε κάποιο σημείο. Μετά από αυτό το οριακό σημείο, αν το τεντώσεις και άλλο παύει να είναι ελατήριο, καταστρέφεται, γίνεται κάτι άλλο που υπακούει σε άλλους νόμους… Το πέρασμα από τις μικρές ποσοτικές μεταβολές στην ποιοτική μεταβολή.»

Θα έχουν περάσει ήδη δυο μήνες από εκείνο το απόγευμα που σκεφτόμουν τον Ρενέ Τομ και την θεωρία του, που την ονόμασε εύστοχα Θεωρία των Καταστροφών, βλέποντας τις σταγόνες από το φάρμακο να στάζουν μία μία μέσα από το σωληνάκι στην φλέβα μου. Περίμενα υπομονετικά να τελειώσει και αυτή η τρίτη και τελευταία φάση στο σχήμα της θεραπείας που μου σχεδίασε ο γιατρός για να καταστρέψει τον κάβουρα που φώλιασε στο στομάχι μου. Σε όλο το προηγούμενο διάστημα με έκανε να καταλάβω ότι πρέπει να αποδεχτώ τη νέα κατάσταση της υγείας μου και να συνηθίσω από εδώ και πέρα σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Δεν είπε μέχρι που φτάνει αυτό το «από εδώ και πέρα», δεν ήξερε, ήταν ειλικρινής. Του είχα ζητήσει να είναι εκεί να με στηρίζει, να κάνει ότι μπορεί για να μη πονάω και να με βοηθήσει να αντιμετωπίσω με αξιοπρέπεια ότι είναι να γίνει μέχρι το τέλος. Τα έβαλε και αυτά στο σχήμα, αυτή ήταν πραγματικά η θεραπεία του άλλωστε. Να είναι αυτή η σταγόνα ή η επόμενη που θα κάνει την αλλαγή; Δεν καταλάβαινα καμία αλλαγή, στην επόμενη ίσως μονολογούσα.
Μικρές αλλαγές γίνονται κάθε μέρα, κάθε στιγμή, δεν καταλαβαίνει κανείς ότι έγινε κάτι διαφορετικό, τόσο μικρές αλλαγές. Αλλαγές στον τρόπο που μιλάει ένας στον άλλο και πόσο του μιλάει, μια λέξη λιγότερη κάθε μέρα. Αλλαγές σε αυτά που σκέφτεται, μικρές ανεπαίσθητες αλλαγές, κάποια μέρα ξυπνάει και δεν τον γνωρίζει ούτε τον δίπλα ούτε τον εαυτό του. Χάνονται όλα, λες και έπεσαν σε εκείνες τις σκουληκότρυπες στα περίεργα επίπεδα του Ρενέ Τομ που ορίζουν τις ποσοτικές μεταβολές και βρίσκονται ξαφνικά δίπλα σε κάποιον άλλον, σε κάποιο άλλο επίπεδο με άλλες τρύπες, να μετριούνται όλα με διαφορετικά μέτρα και σταθμά. Δύσκολο να καταλάβεις αυτές τις καθημερινές μικρές ποσοτικές αλλαγές, κάποια στιγμή να ‘σου η έκπληξη που η θεωρία την λέει καταστροφή, το προηγούμενο μεταλλάσσεται σε κάτι τελείως διαφορετικό χωρίς να προειδοποιήσει.
Ένα αιώνα πήρε στους μαθηματικούς να φτιάξουν μοντέλα για να περιγράψουν αυτή την χαοτική σχέση ανάμεσα στην ποσοτική μεταβολή με την αναπόφευκτη ποιοτική που φέρνουν αυτές οι μεταβολές. Βάλθηκαν αμέσως μετά να προσπαθούν να εξηγήσουν με αυτά τα μοντέλα που έφτιαξαν το κάθε τι, να προσπαθούν να προβλέψουν τις οικονομικές κρίσεις, την ευστάθεια στο πλοίο, την γέννηση ενός καρκινικού κύτταρου, τις κοινωνικές επαναστάσεις ή την στιγμή που αλλάζει η πορεία που κάνει το φύλλο όταν πέφτει από το δένδρο το φθινόπωρο. Λίγες ώρες πήρε στο Γαλλικό κόμμα να διαγράψει τον Τομ γι’ αυτές του τις θεωρίες που προέβλεπαν την αναπόφευκτη πτώση του υπαρκτού και μόνο τρεις δεκαετίες για να επιβεβαιωθεί ο Τομ και να φανεί πόσο ανύπαρκτος είχε γίνει ο υπαρκτός τους σοσιαλισμός. Έπεσε ο καψερός μέσα στην προηγούμενη σκουληκότρυπα, σε αυτή που τον γέννησε και άφησε τον κόσμο να αναρωτιέται πως είναι δυνατό να καταρρεύσει έτσι, μέσα σε μια νύχτα. Του έτυχε κάτι ανάλογο με αυτό που έπαθε και αυτή η γενιά-τρύπα που κάποτε την έλεγαν γενιά του Πολυτεχνείου. Ανέβασμα πάνω στο σπιράλ, σπειροειδή ανέλιξη την είχαν πει την γέννησή του κοινωνικού συστήματος που έμελλε να συντροφεύει τα φοιτητικά μου όνειρα και αυτά της γενιάς μου, πριν αυτά γίνουν του κλότσου και του μπάτσου ή αξίες στο χρηματιστήριο. Τελικά υπήρχε πάντα και η πιθανότητα της σπειροειδούς «κατέλιξης» με μια ελεύθερη πτώση μέσα από μια σκουληκότρυπα της ιστορίας χωρίς τα προστατευτικά όρια κανενός limit-down[1].
Συμμάζεψα τις σκόρπιες εμμονές μου περιμένοντας να τελειώσει ο ορός, να μπει όλο το φάρμακο στην φλέβα μου να καταστρέψει τα παλιοκύτταρά μου που έγιναν κάτι άλλο πριν αυτό το άλλο με κάνει, εκτός από πρώην σύζυγο και πρώην καθηγητή πρώην ενταγμένο στην πρώην αριστερά, πρώην γενικώς. Είπα ότι ίσως μαζί με τον καρκίνο το φάρμακο να μπορέσει να καταστρέψει και τις εμμονές μου. Και μιας και δεν είχα τίποτα άλλο να κάνω σε αυτή την αναμονή που γέμισε με εμμονές, πήρα χαρτί και μολύβι και τις ζωγράφισα. Με λέξεις αυτή την φορά. Έγραψα:

Θα θυμάσαι την συζήτηση που δεν την τελειώσαμε ποτέ για εκείνο τον πίνακα του Μαγκρίτ, εκείνον με τον ζωγράφο που προσπαθεί να πετύχει το αδύνατο. Πολύ με έχει απασχολήσει αυτό το θέμα, κάποιες στιγμές θεώρησα αδύνατο να καταλάβω τι ήταν αδύνατο και τι δυνατό.
Ψάχνοντας την απάντηση, μεγάλωνα. Μεγάλωνε κάθε στιγμή και το μονοπάτι που βρέθηκα πάνω του άλλοτε να το ανεβαίνω και κάποτε, χαμένος και χωρίς πυξίδα, να ακολουθώ τις πατημασιές μου προς τα πίσω να ανακαλύψω τα δεδομένα και όλα τα προηγούμενα. Έτσι, ανακάλυψα τα χρώματα. Το μπλε το άσπρο και το κόκκινο που εναλλάσσονται πάνω σε αυτό το μονοπάτι. Και τα χρώματα που φτιάχνονται από τα χρώματα στα κομμάτια εκείνα του δρόμου που βρέθηκα να περπατάω δίπλα με σένα ή πλάι σε κάποιον άλλον άνθρωπο. Στιγμές όμορφες αυτά τα σύνθετα χρώματα, δεν μετανιώνω για καμία τους. Νόμιζα ότι περιπλανιόμουν πάνω σε ένα βουνό ακολουθώντας αυτό το πολύχρωμο μονοπάτι που το έζωνε γύρω γύρω, έτσι έδειχνε. Στιγμές σε έβρισκα και μετά σε έχανα και σένα να περπατάς στο δίπλα βουνό. Κάποτε είπα δεν θα σε ξαναβρώ καθόλου, ήταν και το βουνό που έκρυβε την θέα, αρκέστηκα να συνεχίζω να ανεβοκατεβαίνω με την ελπίδα να ξανασυναντήσω κάποιον.
Τώρα τελευταία μου είπαν ότι το μονοπάτι μου μπορεί να τελειώσει σύντομα. Στην αρχή δεν ήθελα να το παραδεχτώ, το έκρυψα απ’ όλους. Μετά έψαξα μήπως μπορούσα να βρω άλλο δρόμο να συνεχίσω αλλά απόκανα. Για μια στιγμή είπα να γυρίσω πίσω κάνοντας γλίστρα στην πλαγιά. Αδύνατο να διανοηθώ ότι δεν υπήρχε ούτε βουνό ούτε κορυφή και να διακρίνω πόσο πολλοί ήταν γύρω μου που περπατούσαν πάνω στα δικά τους πολύχρωμα μονοπάτια, το ίδιο σκυφτοί και μοναχικοί όπως και εγώ.
Και εκεί που όλα φαίνονταν χαμένα κάτι έγινε και φωτίστηκε ο τόπος. Κατάλαβα τι εννοούσε ο Μαγκρίτ με το αδύνατό του. Δεν ήταν διαφορετικό το πρόσωπο του ζωγράφου και του κοριτσιού που ζωγράφιζε, από μέσα του έβγαιναν τα χρώματα πριν τα αφήσει ελεύθερα να κάνουν αυτά μετά ότι θέλουν. Δεν υπάρχει το «εσύ» χωρίς το «εγώ», και τα δύο έχουν νόημα και απελευθερώνονται από τους φόβους τους μέσα στο «εμείς». Αυτό ήταν το αδύνατο, να δει κάποιος αυτό που γίνεται και όχι αυτό που είναι, να αντιληφθεί την ύπαρξή όχι αυτή καθ’ εαυτή αλλά μέσα από όλα αυτά που δημιουργεί και μέσα από αυτά που μοιράζεται, να υπερβεί το «εγώ» μέσα από το «εμείς». Και μόλις το κατάλαβα αυτό εξαφανίστηκε με μιας και το βουνό του δικού μου «εγώ» μου και είδα όλα όσα μου έκρυβε. Δρόμοι υπάρχουν παντού και μονοπάτια που μπλέκονταν μέσα σε άλλα μονοπάτια, ακριβώς όπως μου είχε πει ο Λάσκος. Διέκρινα τις νέες προοπτικές και κατάλαβα την σημασία που έχει ο χρόνος. Κατάφερα και απάντησα στο πιο βασανιστικό ερώτημα που με ταλαιπωρούσε πάντα..
Δεν ξέρω πόσες στροφές μένουν μέχρι το τέλος από αυτό το μονοπάτι, δεν έμαθα να τις μετράω ακόμα. Ένα μόνο έμαθα. Με κάθε βήμα προς το επόμενο σταυροδρόμι γίνεται αυτό το μονοπάτι μεγαλύτερο κερδίζει συνέχεια στροφές. Αξίζει κάθε ένα τέτοιο βήμα. Ακόμα περισσότερο όμως αξίζουν τα βήματα που κάνει κανείς πλάι σε άλλα βήματα, εκεί που ανακατεύονται οι στιγμές και τα χρώματα.
Θα σε ξαναβρώ πιο πάνω, να με περιμένεις. Θα τα καταφέρω να σε φτάσω, δεν φοβάμαι πια.
Σπύρος


Άδειασε ο ορός, έβαλα το χειρόγραφο στη τσέπη χωρίς να είμαι σίγουρος για το αν ο υποψήφιος παραλήπτης αυτού του μηνύματος είχε τη διάθεση να με περιμένει σε μια στροφή πιο πάνω αλλά και χωρίς να ξέρω αν είμαι σε θέση να επιδώσω αυτό το μήνυμα, ότι δεν θα μείνει και αυτό ανεπίδοτο όπως κάποιες αγάπες μου που έμειναν ανεπίδοτες παλιότερα. Το βρήκα σήμερα, δυο μήνες μετά, ξεχασμένο σε μια τσέπη και ανεπίδοτο. Το σχήμα του γιατρού φαίνεται ότι απέδωσε, τουλάχιστον έτσι μου λέει, ο κάβουρας που ζει μέσα μου πήρε το μήνυμα ότι δεν έχω σκοπό να το βάλω κάτω και κούρνιαξε.
Δεν ξέρω αν είμαι ερωτευμένος με τον έρωτα ή με το πρόσωπο της Στέλλας που δεν το έχω δει ακόμα. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να της ζητήσω να βρεθούμε πρόσωπο με πρόσωπο για να της επιδώσω ότι είναι να επιδοθεί.

Διάβαζες στη τύχη σελίδες στο Ημερολόγιο Καταστρώματος του Πορφύρη όσο η Φρόσω, ακολουθώντας τα όσα διάβαζε συστηματικά στο ερευνητικό του ημερολόγιο, συνέκρινε πορίσματα και ερευνητικές υποθέσεις εργασίας μέσα στο βουνό με τα αρχεία με τις στατιστικές και τις ερευνητικές εργασίες που γέμιζαν το κρυφό δωμάτιο της Μπενεφιτσέντζα. Το πρόσωπό της μια σκοτεινιάζει και μια φωτίζεται, δυσπιστεί και επιβραβεύει, ανακαλύπτει βήμα με βήμα τα μονοπάτια που χάραξε ο ερευνητής και τις κοινές του διαδρομές με την ερευνητική δουλειά άλλων που βρίσκεται τακτοποιημένη στο αρχείο των δημοσιευμένων εργασιών της τέχνης της επικοινωνίας και της ιατρικής. Ακολουθεί τα βήματα του Πορφύρη μέχρι την επόμενη στροφή, κάποτε χτυπάει παλαμάκια ενθουσιασμένη με αυτό που της φανερώνεται και άλλοτε κατρακυλάει στην αμφιβολία, έκανες χθες το βράδυ την ίδια διαδρομή ακολουθώντας τα ίδια μονοπάτια του ερευνητικού ημερολόγιου και ξέρεις. Πέρασε πολύ ώρα με το να χαζεύεις την Φρόσω προσπαθώντας να μαντέψεις την αιτία για την κάθε της αντίδραση. Ή μήπως πέρασαν ελάχιστα δευτερόλεπτα, δεν ξέρεις, ο χρόνος έχει κάποια σημασία που σου διαφεύγει αυτή την στιγμή.
Ο Πορφύρης έγραφε στο σημείωμά του ότι κάτι έλαμψε μέσα του και φωτίστηκε για να καταλάβει το αδύνατο του ζωγράφου και να διαπιστώσει ότι το βουνό του εγώ του ήταν αυτό που τον φόβιζε κρύβοντάς του την θέα. Ξεφύλλισες πάλι το ηλεκτρονικό προσωπικό του ημερολόγιό του που το είχες εκτυπώσει για να διαβάζεται πιο άνετα, ελπίζοντας να ξεπηδήσει αυτόματα μέσα από τις σελίδες του η αιτία αυτής της φωτεινής έμπνευσης του καθηγητή σου και να σε βγάλει από την σκιά που σε καθηλώνει. Το μάτι σταμάτησε, για κάποιο ανεξήγητο λόγο, σε αυτά που έγραψε στις Βρυξέλλες ενάμιση μήνα πριν γράψει το ανεπίδοτο σημείωμα του.

19/12/2003 Βρυξέλες
Μετά την τελευταία αλλαγή στη σύνθεση της LPL και την ανακατανομή των αρμοδιοτήτων ανάμεσα στα μέλη της, είμαι μάρτυρας συνταρακτικών γεγονότων. Ο νεοφερμένος συνάδελφός μου Στέφανο Περμούτι έβαλε ένα ακόμα P στο όνομα της επιτροπής, λέγεται πλέον LPLP. Οι φήμες στους διαδρόμους λένε ότι τον επέβαλαν οι συντηρητικοί της Κομισιόν, συνεπικουρούμενοι και από τους Άγγλους εργατικούς, για να αποκατασταθεί κάποια ισορροπία και να βρεθεί μια λύση στο διαφαινόμενο πολιτικό αδιέξοδο να μη μπορεί να καταλήξει η επιτροπή σε μια κοινά πολιτικά αποδεκτή πλατφόρμα για την στρατηγική επικοινωνίας για την πρόληψη υγείας που θα ακολουθήσει η Ένωση τις επόμενες δεκαετίες. Τις φήμες αυτές τις επιβεβαίωσε ο ίδιος ο αρμόδιος Επίτροπος για θέματα υγείας που παρουσίασε επίσημα τον Περμούτι σαν τον νέο πρόεδρο της επιτροπής. Η εντύπωσή που μου δημιουργήθηκε από την ομιλία του Επιτρόπου στην κοινή κλειστή συνεδρίαση της επιτροπής και των ομάδων εργασίας που συντονίζουμε, είναι ότι οι πολιτικοί φιλοδοξούν να αναλάβουν σαφή ιατρικά καθήκοντα για την αντιμετώπιση αυτών που αποκαλούν μεγάλες σύγχρονες ασθένειες αναθέτοντας στους γενικούς γιατρούς την ευθύνη να εφαρμόζουν πολιτικές ρύθμισης της συμπεριφοράς μεγάλων κοινωνικών ομάδων στην Ευρώπη! Την εντύπωσή μου αυτή την επιβεβαίωσε ο Περμούτι με την εισαγωγική του παρέμβαση. Έχει πλέον αυτός την ευθύνη για τον σχεδιασμό της επικοινωνιακής στρατηγικής των μέσων προαγωγής της υγείας, όπως είναι πλέον το όνομα που υιοθετήθηκε για όλες τις δράσεις πρόληψης. Ο δικός μου ρόλος υποβαθμίστηκε στο να σχεδιάζω τις προδιαγραφές που θα πρέπει να ακολουθούν οι διαφημιστικές καμπάνιες στα κράτη μέλη της Ένωσης για να «περνάνε» τα μηνύματα που επεξεργάζονται οι γιατροί της επιτροπής και οι ομάδες εργασίας που συντονίζουν, σύμφωνα με την στρατηγική που θα χαράζει ο νεοφερμένος. Ο στόχος, όπως τον ανέλυσε ο επίτροπος, είναι να περιοριστούν οι δαπάνες της δημόσιας υγείας, που δημιουργούν εκρηκτικές συνθήκες στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, με κίνδυνο αυτά να καταρρεύσουν μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια, προλαβαίνοντας τις αρρώστιες με την μεταφορά της ευθύνης στους πολίτες που θα πρέπει να υπακούσουν σε συγκεκριμένους κανόνες αλλάζοντας τελικά συνήθειες και τρόπο ζωής. Ο άλλος στόχος είναι η εξάπλωση όλο και πιο σύγχρονων (λησμόνησε να πει και πολύ δαπανηρών) διαγνωστικών μεθόδων και μέσων σε όλη την Ευρώπη.
Ο Περμούτι, πριν καλά καλά καθίσει στην θέση του προέδρου της LPLP, έδωσε το στίγμα αυτών που είναι να γίνουν. Η βασική επικοινωνιακή στρατηγική του που μας παρουσίασε ακολουθεί τέσσερα στάδια. Στο πρώτο στάδιο, που το ονόμασε «Σταδιακή ανάπτυξη» και που διαρκεί πολλά χρόνια, ρίχνονται τα σπέρματα των επερχόμενων κινδύνων από μια μελλοντική αρρώστια-μάστιγα, είτε με ανακοινώσεις ιατρών σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια είτε με διαρροή στον τύπο ασαφών πληροφοριών για την ίδια την νόσο ή κάποια συγγενή της. Για καλό παράδειγμα εφαρμογής αυτού του σταδίου ανέφερε τον έρπητα και τον θόρυβο που ξεσήκωσε την δεκαετία του ογδόντα που λειτούργησε σαν φάση αναμονής και προετοιμασίας της κοινής γνώμης για το AIDS που εμφανίστηκε απειλητικά δέκα χρόνια μετά. Το επόμενο στάδιο το ονόμασε «Απογείωση» όπου τον κύριο ρόλο για το μήνυμα πρόληψης που πρέπει να ληφθεί θα τον αναλαμβάνουν να το δημιουργήσουν και να το μεταφέρουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μετά από τοποθετήσεις των υπευθύνων επιστημονικών φορέων και των πολιτικών που θα προσπαθούν να περιορίσουν τον πανικό με δηλώσεις και άλλα μέσα. Σε αυτό το σημείο ήταν σαφές ότι θέλει να χρησιμοποιήσουμε τις τεχνικές μου για επικοινωνιακή αντιστροφή που μεταφέρνουν συνήθως ακριβώς το ανάποδο μήνυμα από αυτό που μεταδίδεται. Θα ακολουθεί μετά η φάση που ονόμασε «Αντιλογία». Για μια μεγάλη χρονική περίοδο πρέπει να συντηρείται ο θόρυβος που ξεσηκώθηκε στο προηγούμενο στάδιο με επιλεκτική προβολή από τα μέσα αντίθετων επιστημονικών απόψεων για τον κίνδυνο της νόσου που «απογειώθηκε» και τα αποτελέσματά της. Στον κόσμο θα πρέπει να μένει η εντύπωση της εικόνας των ειδικών που δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους, άρα πως θα είναι δυνατό να έχει ο αδαής πολίτης γνώμη. Αφού ολοκληρωθεί με τα χρόνια η τρίτη φάση, αυτή της Αντιλογίας, θα ακολουθεί η φάση «Σταθεροποίηση της κατάστασης». Το κοινό μπορεί να αντιδράσει από την εφαρμογή των μέτρων των προηγούμενων φάσεων, υπάρχει κίνδυνος να γίνει κυνικό, τα μηνύματα να μην έχουν μεγάλη απήχηση και τα μέτρα πρόληψης να μην εφαρμόζονται. Τα επικοινωνιακά μέτρα της Σταθεροποίησης θα έχουν σαν στόχο να καταπολεμηθεί ο θυμός που η εφαρμογή των επικοινωνιακών πολιτικών των προηγούμενων φάσεων θα φέρουν, αφού θα έχουν σαν αποτέλεσμα την σχεδόν βίαιη αλλαγή κοινωνικών συμπεριφορών ή του καθημερινού τρόπου ζωής, και να αναχαιτίσουν τις οργανωμένες αντιδράσεις αμφισβήτησης που θα εκδηλωθούν.
Με την ολοκλήρωση των προγραμματικών δηλώσεων του Περμούτι, που επικροτήθηκαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό από τον Επίτροπο Υγείας, έμεινα άναυδος. Πολύ δε περισσότερο μετά από την κυνική απάντηση του Ιταλού που, με μεγάλη δόση ειρωνείας, απάντησε στο ερώτημα που μου έκανε η Στέλλα και που δεν της το είχα απαντήσει ακόμα.
«Ποιο προϊόν διαφημίζουμε για να πουληθεί και απαιτεί αυτή τη στρατηγική;» τον ρώτησα.
«Τρόμο πουλάμε κύριε καθηγητά, αν δεν το έχετε καταλάβει ακόμα» μου απάντησε. «Τον φόβο σε συσκευασία χύμα και αν θέλετε, και σε ατομική συσκευασία. Έχετε κάποιο πρόβλημα γι’ αυτό ή μήπως φοβάστε;» ήταν η ακριβής του απάντηση, έτσι στα ίσα και δίχως τα συνήθη διπλωματικά καλύμματα της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών που στρογγυλεύουν τις λέξεις χωρίς να τους αλλάζουν το νόημα.
Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι, τα αυτιά μου βούιζαν και μου ήρθε μια ναυτία. Είπα από μέσα μου να παραιτηθώ, να τους τα βροντήξω και να φύγω εκείνη τη στιγμή. Όμως φοβήθηκα, αυτή είναι η αλήθεια. Φοβήθηκα τις συμβατικές μου υποχρεώσεις προς την Κομισιόν και τους όρους εχεμύθειας που δεν μου επιτρέπουν να δημοσιοποιήσω τίποτα απ’ όσα ακούγονται στην επιτροπή. Φοβήθηκα την φυλακή που με περιμένει αν κάνω την κουτουράδα και ανοίξω το στόμα μου. Φοβήθηκα για τα κονδύλια που παίρνει το Πανεπιστήμιο για έρευνα από τα Κοινοτικά Προγράμματα των Βρυξελών. Φοβήθηκα την χλεύη των συναδέλφων που ζήλεψαν με την επιλογή μου στην LPL και περιμένουν πως και πως το στραβοπάτημά μου. Περισσότερο όμως φοβήθηκα το βλέμμα του Ιταλού καθηγητή του κυβερνητικού μάρκετινγκ. Βλέμμα σκληρό και ειρωνικό, γεμάτο με την αυτοπεποίθηση και την σιγουριά της δύναμης της εξουσίας όλων αυτών που τον στηρίζουν, βλέμμα αλαζονικό και πρόστυχα ειλικρινές. Κιότεψα, αποτραβήχτηκα στην σκιά μου να μην φαίνομαι μέχρι το τέλος της πρωινής συνεδρίασης με μοναδική μου σκέψη τον καρκίνο που σιγόκαιγε μέσα μου.

Το απόγευμα ζήτησε να με δει ο Λαφανουί στο ξενοδοχείο μου. Πρότεινε συνεργασία. Διαφαίνεται ότι η επιτροπή τελικά θα ονομαστεί LP-LP, με το διαχωριστικό στη μέση της να διευρύνεται συνεχώς. Φοβάται και αυτός από την τροπή που πήραν τα πράγματα, πιστεύει ότι το αποτέλεσμα της δουλειάς της επιτροπής επηρεάζει πολύ σοβαρότερα θέματα από αυτά που πίστευε μέχρι σήμερα ότι διακηδεύονται. Πιστεύει πλέον ότι η δουλειά μας δεν έχει να κάνει μόνο με την πριμοδότηση κάποιων φαρμακευτικών εταιρειών ή κάποιων άλλων που κατασκευάζουν ιατρικά μηχανήματα. Άνοιξε τη καρδιά του, ανέφερε στοιχεία και μελέτες που δεν δικαιολογούν τα μέτρα που είναι να ληφθούν και άλλες που μετρούν το κόστος της εφαρμογής τους, που φαίνεται ότι είναι πολλαπλάσιο από αυτό που πρέπει να περικοπεί από τα συστήματα υγείας για την καταπολέμηση των νόσων και των συνεπειών τους για να μην καταρρεύσουν τα ασφαλιστικά συστήματα. Ανέφερε την ερευνητική δουλειά κάποιου Πήτερ Σκράμπανεκ, πανεπιστημιακού καθηγητή στο Δουβλίνο, που πρωτοστάτησε στην δημοσιοποίηση των κινδύνων από την εφαρμογή παρόμοιων πολιτικών την δεκαετία του 90, μιλώντας για τον Θάνατο της Ανθρωπιστικής Ιατρικής μετά την παρέμβαση των πολιτικών που, χωρίς κανένα δικαίωμα και εξουσιοδότηση, προσπαθούν να στέψουν τους γιατρούς στο να παρεμβαίνουν στις ζωές των υγειών με όλο και μεγαλύτερη ένταση, εγκαταλείποντας σταδιακά τον κύριο στόχο της ιατρικής που είναι η καταπολέμηση της νόσου και η διευκόλυνση της ζωής των ασθενών. Μετά την αναφορά του στον ανεξήγητο και αιφνίδιο θάνατο του Σκράμπανεκ το 1994, ο Γάλλος γιατρός ανέφερε με αηδία τις ημι-θρησκευτικές σταυροφορίες που επικράτησαν στην γηραιά Αλβιόνα και διαρκώς επεκτείνονται πλέον σε όλη την Ευρώπη. Οι σταυροφορίες ενάντια στους παλιούς εχθρούς, το σεξ, τα ναρκωτικά, τη λαιμαργία και την οκνηρία που ξεκίνησαν την εποχή της βασίλισσας Βικτώριας, πήραν την σύγχρονη μορφή τους σήμερα με αντίστοιχες σταυροφορίες για τα ζωικά λίπη, την άσκηση, το αλκοόλ και το σεξ. Από ορισμένους θιασώτες της καλής υγείας που, με φαρισαϊκή μισαλλοδοξία, θέλουν να αστυνομεύουν τον τρόπο ζωής και να αρνούνται την οποιαδήποτε απόλαυση κηρύσσοντας μια σύγχρονη μορφή ασκητισμού χωρίς να στηρίζονται σε κανένα επιστημονικό ή επιδημιολογικό δεδομένο, με εξαίρεση την σχέση καπνίσματος-καρκίνου, της φτώχειας και της κλιματικής αλλαγής με όλες σχεδόν τις σύγχρονες μεγάλες αρρώστιες όπως χαρακτηριστικά είπε. Λησμόνησε να αναφέρει και την σχέση ασθενειών που οδηγούν και στο θάνατο με τον έρωτα, ή μάλλον καλλίτερα από την έλλειψη του έρωτα, αλλά δεν ήθελα να τον διακόψω ξεστρατίζοντας την συζήτησή μας από ότι είχε σχεδιάσει. Και μιας και δεν υπάρχει σκέψη να γεμίσουν οι δρόμοι της Ευρώπης με διαφημιστικές πινακίδες όπου τα Υπουργεία Υγείας θα προειδοποιούν με επιγραφές όπως «η φτώχεια μπορεί να σκοτώσει» ή «οι φτωχοί πεθαίνουν πρόωρα», ο Λαφανουί φοβάται ότι η επιτροπή ήταν εγκλωβισμένη να αναπαράγει και να διαδίδει πολιτικές που επιβάλουν κοινωνικές συμπεριφορές που θα εντείνουν τον συντηρητισμό των κοινωνιών και την μεγαλύτερη στροφή προς τον ατομικό τρόπο ζωής, χωρίς να προσφέρουν απολύτως τίποτα στην προαγωγή της υγείας. Στα μάτια του διέκρινα αμυδρά μια φλογίτσα να σιγοκαίει, ενδεχομένως εκείνη που είχε ανάψει μέσα στον νεαρό φοιτητή της ιατρικής πριν σαράντα χρόνια σε κάποιο αμφιθέατρο ή σε κάποιο οδόφραγμα του Γαλλικού Μάη.
Πρότεινε να επεξεργαστούμε τα δεδομένα της Γαλλικής κυβέρνησης που είχε διαθέσιμα και θα μου παρέδιδε, τα περισσότερα απόρρητα και αδημοσίευτα σε επιστημονικά περιοδικά είπε, για να προσπαθήσουμε μαζί να διαμορφώσουμε μια επικοινωνιακή πλατφόρμα που θα αντιταχθεί στον άξονα των Περμούτι- Λάρσεϋ. Αφού συμβουλευτεί και την κυβέρνησή του φυσικά, όπως τόνισε με ένα τρόπο σαν να ήθελε να το ακούσει αυτό το τελευταίο κάποιος τρίτος. Δεν ξέρω τους πραγματικούς λόγους που θέλει να μοιραστεί μαζί μου απόρρητα μυστικά της κυβέρνησής του ούτε μπορώ να γνωρίζω τον βαθμό της αξιοπιστίας τους. Ίσως να θέλει να με χρησιμοποιήσει, ίσως πάλι όχι. Συμφώνησα να μου στείλει να εξετάσω ότι έχει και το θεωρεί χρήσιμο ή σημαντικό για την δουλειά μας και ας ήταν απόρρητο. Συμφώνησα και με την ανάλυσή του για τον χαρακτήρα που αποκτούσε η επιτροπή στηριγμένος περισσότερο στο ένστικτό μου και την διαίσθηση. Σκέφτηκα ότι εγώ δεν έχω πρόβλημα να ζητήσω κανενός την άδεια για να χρησιμοποιήσω τέτοια επιστημονικά δεδομένα ή στο να αντιταχθώ στον Περμούτι. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει άποψη για τέτοιες «λεπτομέρειες», όπως είναι οι πολιτικοί στόχοι της «προαγωγής της υγείας». Στην Αθήνα τα σοβαρά πολιτικά προβλήματα σχετίζονται με την δημόσια εικόνα του εκάστοτε υπουργού, την μίζερη διανομή των κοινοτικών κονδυλίων και την ανάλωση του δυναμικού των ειδικών συνεργατών των υπουργείων στο βόλεμα των ημετέρων. Αυτή την εποχή κανείς δεν ενδιαφέρεται ούτε και με αυτά, όλοι ασχολούνται με τις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου και την Ολυμπιάδα του Αυγούστου, εκεί τελειώνουν όλοι οι εθνικοί μας στόχοι. Αν κάποια στιγμή με καλέσουν να αιτιολογήσω αυτή την πρωτοβουλία μου, να συνταχθώ με τον Λαφανουί και θα επικαλεστώ την ανεξαρτησία μου ως ακαδημαϊκού. Αν αυτό δεν τους πείσει, θα καταφύγω σε εκείνο τον παλιό Ελλάς-Γαλλία-Συμμαχία. Νομίζω ότι θα καθαρίσω σχετικά εύκολα έτσι. Γέλασα με την ιδέα ότι εφαρμόζοντας κάποια στιγμή, μετά από μήνες, τα μέτρα της επικοινωνιακής στρατηγικής του Περμούτι για την γρίπη των πουλερικών, που θέλει κάποιους με στολές αστροναύτη να εισβάλουν στα κοτέτσια και να κυνηγάνε τα κοτόπουλα, σαν την πρώτη φάση προετοιμασίας της κοινής γνώμης για την πίεση που θα πρέπει να ασκηθεί στην Κίνα πριν από την Ολυμπιάδα του 2008 με αφορμή τη νόσο των πουλερικών που θα έχει τότε την μέγιστη έξαρση, για να επιτευχθούν κάποιοι στόχοι που σχετίζονται με το παγκόσμιο εμπόριο, ότι είναι σφόδρα πιθανό να χαθεί το ύποπτο πουλί που θα συλληφθεί κάπου στα γρανάζια της Ελληνικής γραφειοκρατίας και θα γελάσει στο τέλος και το παρδαλό κατσίκι, αντί να σκορπίσει η εικόνα των αστροναυτών στα κοτέτσια τον τρόμο. Γέλασε μέσα από τη καρδιά του και ο γιατρός, συμφωνήσαμε να συντονιστούμε. Αναθάρρησε και αναθάρρησα.
Πήρα τηλέφωνο τον Λάσκο, του εξήγησα την κατάσταση με αρκετές λεπτομέρειες. Δυο ώρες του μίλαγα, έδειξε να μην εκπλήσσεται. Μου θύμισε όλα αυτά που μου είχε διδάξει για τον τρόμο σαν στοιχείο της τέχνης του εικοστού αιώνα και τον ρόλο του στην νομιμοποίηση των εθνικών κρατών, για τον φόβο που γίνεται φοβία και τελικά τρόμος μαζικός. Η ηρεμία του και οι ολοκληρωμένες και τεκμηριωμένες απόψεις του πάνω στο αντικείμενο που κατέχει καλά, μεταδόθηκαν και σε μένα μέσα από τα σύρματα της επικοινωνίας. Αισθάνθηκα πάλι σαν να περπατάμε πλάι-πλάι πάνω στο ίδιο μονοπάτι που έκανε συνέχεια κύκλους γύρω από ένα βουνό. Κάθε στροφή και ένα επίπεδο πιο πάνω στην ανάλυση και στα επιχειρήματα, βήμα με βήμα να αποκαλύπτονται ξανά όλες οι αλήθειες.
«Πως τον νικάει κανείς αυτό τον τρόμο;» τον ρώτησα κάποια στιγμή.
«Μόνο ένα τρόπο ξέρω» μου απάντησε. «Πρέπει πρώτα να νικήσεις τον φόβο του άγνωστου, τον ίλιγγο που νοιώθεις μέσα σου όταν θωρείς το μέλλον προβάλλοντας τους μικρούς ατομικούς σου φόβους, αυτό που υπάρχει στην πίσω, την αθέατη πλευρά του βουνού του εγώ σου Σπύρο. Τον νικάς με ένα φ, έτσι απλά, με ένα σου φύσημα, με μια σου απόφαση να μη φοβάσαι. Να συνεχίσεις δηλαδή να περπατάς και να μιλάς συντονίζοντας το βήμα με όσους είναι δίπλα σου. Νομίζεις ότι είναι βουνό αυτό που ανεβαίνουμε μαζί τόση ώρα που μιλάμε;»
Τον είδα να κοιτάζει βαθειά μέσα μου με εκείνα τα λαμπερά μάτια του διαφωτιστή που επέμενε στις αξίες του ανθρωπισμού. Είδε ότι αισθανόμουν, αισθάνθηκα ότι έβλεπε τις εικόνες που σχηματιζόταν στο μυαλό μου, ανατρίχιασα με τη σκέψη ότι τελικά μπορεί να μην υπάρχει βουνό. Το κατάλαβε, με καληνύχτισε ευγενικά και έκλεισε. Βάζοντας τώρα σε αυτές τις γραμμές σε τάξη τις σκέψεις και τα συναισθήματα αυτής της ημέρας, καταλαβαίνω ότι ένα πράγμα μου μένει να κάνω: να πάψω να φοβάμαι και να συνεχίσω να περπατάω. Πάση θυσία.

Έμεναν αδιάβαστες μόνο δυο ημερομηνίες στο ημερολόγιο του Πορφύρη, όσα έγραψε στις 4 Φεβρουαρίου και στις 11 Μαρτίου του 2004, λίγες μέρες πριν εξαφανιστεί. Η Φρόσω είχε αφήσει στη μέση το διάβασμα του ερευνητικού αρχείου του Πορφύρη και είχε βγει να κάνει το απογευματινό της τζόκιν. Άνοιξες και εσύ το βήμα για να δεις τη συνέχεια.

4 Φεβρουαρίου 2004 στο γραφείο μου στο Πανεπιστήμιο
Πριν δέκα μέρες παρέλαβα το δέμα με τα τέσσερα CD που περιλαμβάνουν τα απόρρητα στοιχεία της κυβέρνησης του Λαφανουί. Η πρώτη μου εντύπωση από την μελέτη τους είναι ότι έχει απόλυτο δίκαιο ο Λάσκος. Η LP-LP φτιάχτηκε για να πουλήσει τρόμο στους υγιείς μιας και τίποτα από αυτά που σχεδιάζονται στην επιτροπή δεν τεκμηριώνει κανένα μέτρο «προαγωγής της υγείας» και κανένας κίνδυνος για τη δημόσια υγεία δεν τεκμηριώνεται σοβαρά από καμιά απολύτως επιδημιολογική μελέτη!
Ολοκλήρωσα χθες το βράδυ αργά την εφαρμογή της μεθόδου του Φωτεινού για να βρω τον βαθμό διείσδυσης του φόβου και του τρόμου στις ιστοσελίδες του Ίντερνετ σε παγκόσμιο επίπεδο. Ευφυέστατη η μέθοδος, χρησιμοποιεί πολύ έξυπνα τα φίλτρα αναζήτησης του Google και του Yahoo αφού προηγουμένως καθορίσει μια σειρά από κριτήρια για να αποκλειστούν οι διπλές εγγραφές και οι σελίδες-σκουπίδια, μετρώντας την πραγματική επισκεψιμότητα των ιστοσελίδων. Η μέθοδος φτιάχτηκε από τον Φωτεινό για να βρει τον βαθμό διείσδυσης καταναλωτικών προϊόντων σε ιστοσελίδες στο ίντερνετ, για να τις συσχετίσει μετά με τις καταναλωτικές συνήθειες των θαμώνων των ίντερνετ καφέ. Την δοκίμασα για τον φόβο και τον τρόμο με ελάχιστες διορθώσεις. Παντού, σε όλο τον κόσμο και για κάθε γλώσσα πήρα τα ίδια αποτελέσματα. Η λέξη φόβος εμφανίζεται περίπου στο 6% των ιστοσελίδων ανεξαρτήτως γλώσσας και γεωγραφικής περιοχής. Ο τρόμος ακολουθεί με ένα ποσοστό 3% περίπου, ενώ η φοβία απασχολεί το διαδίκτυο μόνο σε κάποια χιλιοστά των ιστοσελίδων. Ελαφρώς αυξημένα τα ποσοστά για τις Ηνωμένες Πολιτείες, εκεί ο τρόμος, η τρομοκρατία και τα παράγωγά τους έχουν υψηλότερο βαθμό διείσδυσης. Διαφορετικά αποτελέσματα πήρα και για την Ελλάδα. Εδώ τα ποσοστά των ιστοσελίδων που αναφέρονται στον φόβο, την φοβία και του τρόμο (που πολλές φορές χρησιμοποιούνται λανθασμένα ως ταυτόσημες έννοιες) είναι αυξημένα κατά 21% σε σχέση με τα αντίστοιχα του παγκόσμιου ιστού. Δεν ξέρω αν αυτό οφείλεται στο ότι φοβόμαστε περισσότερο, στην εθνική μας μοναξιά και στην συνεχή αγωνία μας να εμφανιζόμαστε σαν συνεχιστές τόσο αντιφατικών παραδόσεων, που το μόνο που τις συνδέει είναι η συνέχεια της ίδιας γλώσσας. Μπορεί πάλι να είμαστε πιο ειλικρινείς και μιλάμε πολύ και δημόσια για τον φόβο και τον τρόμο, αφού τραγουδάμε αυτές τις λέξεις ακόμη και στον εθνικό μας ύμνο. Να ένα ακόμα καλό θέμα για περισσότερη έρευνα.
Το πιο συνταρακτικό συμπέρασμα αυτής της έρευνας μου είναι ότι ο φόβος είναι πλέον η τρίτη σε ποσοστό διείσδυσης λέξη στον παγκόσμιο ιστό, μετά από τις λέξεις σπορ και σεξ. Όλες οι άλλες δημοφιλείς λέξεις ή αξίες ακολουθούν τον φόβο και τον τρόμο από πολύ μεγάλη απόσταση στα ενδιαφέροντα όσων επισκέπτονται τις σελίδες του παγκόσμιου ιστού. Και το πιο συνταρακτικό είναι ότι ο ρυθμός αύξησης των ποσοστών του δείκτη του φόβου και του δείκτη του τρόμου στο διαδίκτυο είναι τετραπλάσιος από οποιαδήποτε άλλη λέξη, αξία ή προϊόν. Υπολόγισα ότι με αυτούς τους ρυθμούς σε δυο ή τρία χρόνια ο φόβος θα έχει κατακτήσει σε όλο τον κόσμο την πρώτη θέση στα ενδιαφέροντα των συντακτών των ιστοσελίδων και των επισκεπτών του ίντερνετ, εκτοπίζοντας ακόμη τα σπορ και το σεξ, που σήμερα συναγωνίζονται στήθος με στήθος για την πρωτοκαθεδρία. Φαίνεται ότι δεν θα αργήσει η ημέρα όπου το σεξ θα πάρει τελεσίδικα τη θέση κάποιου σπορ, τα σπορ θα έχουν υποκαταστήσει το σεξ και ο τρόμος με τον φόβο θα οδηγούν αυτές, αλλά και όλες τις παρελκόμενες, κοσμοϊστορικές εξελίξεις. Θα έχει πολύ μεγάλη σημασία να ερευνηθούν οι συσχετίσεις των μεταβολών της διείσδυσης του τρόμου, ως δείκτη των κοινωνικών συμπεριφορών από όσα δημοσιεύονται στον παγκόσμιο ιστό, μετά από την εφαρμογή των επικοινωνιακών δράσεων της LP-LP ή μετά από τις υστερίες τρόμου, όπως για παράδειγμα αυτές που ακολούθησαν την 11η Σεπτεμβρίου ή τον πόλεμο στο Ιράκ, τα τρομοκρατικά χτυπήματα και τις απειλές στην Ευρώπη ή αυτά που ακουστήκαν για τον ιό SARS και την νόσο των πουλερικών. Οι πρώτες ενδείξεις από την μελέτη που έκανα προβάλλοντας την διαχρονική εξέλιξη της διείσδυσης του φόβου και του τρόμου στις διαφορετικές ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες με την μέθοδο Φωτεινού, συνδυάζοντας και τις στατιστικές άλλων μετρήσεων από έρευνες κοινωνικών συμπεριφορών, δείχνουν ότι ο Περμούτι έχει απόλυτο δίκαιο: o φόβος και ιδιαίτερα ο τρόμος έχουν αποκτήσει χαρακτηριστικά ιδιαίτερα δυναμικών καταναλωτικών προϊόντων.
Μίλησα πάλι με τη Στέλλα στο τηλέφωνο. Σήμερα της είπα για τους προβληματισμούς και τους φόβους μου για το πραγματικό αποτέλεσμα της δουλειάς που κάνω. Κλείνοντας το τηλέφωνο συνειδητοποίησα ότι μου έχουν αναθέσει να διαφημίσω τον τρόμο για να καταναλωθεί αυτός φρέσκος, με όλες τις «ευεργετικές» του ιδιότητες και σε όσο μεγαλύτερες ποσότητες γίνεται. Να χωνευτεί μαζί με τις ραφιναρισμένες εικόνες που θα δείχνουν το ενδιαφέρον κάποιων για την κίνδυνο της απώλειας της υγείας των υγειών. Και όλα αυτά την ώρα που, άρρωστος εγώ, παλεύω να νικήσω με κύριο όπλο τον έρωτά μου για τη Στέλλα, τον ανακυκλούμενο φόβο από αυτό που φώλιασε ύπουλα μέσα στο στομάχι μου. Την Στέλλα που υποφέρει από κατάθλιψη, που προέρχεται είτε από το άγχος της απώλειας των ψευτοδουλειών που βρίσκει κατά καιρούς είτε από τον εμμένοντα φόβο της ότι θα μείνει για πάντα άνεργη.
Σημείωσα αυτή την διαπίστωση εδώ ελπίζοντας να φανεί χρήσιμη στο μέλλον σε κάποιο ψυχολόγο, αν αυτός θελήσει να κατανοήσει την πολύπλοκη μάχη που γίνεται τώρα με όλους τους δαίμονες μέσα μου. Ενδεχομένως να φανεί χρήσιμη και σε μένα όταν, ξαναδιαβάζοντας αυτές τις σελίδες μετά από καιρό, προσπαθήσω να κατανοήσω την πραγματική αιτία που θα με οδηγήσει στις αποφάσεις που φαίνεται ότι πρέπει να πάρω τώρα.

11 Μαρτίου 2004 στο γραφείο μου στο Πανεπιστήμιο
Το περασμένο Σάββατο στις 6 Μαρτίου, την παραμονή των Ελληνικών βουλευτικών εκλογών, μου έφτασε η είδηση ότι ο Λεφανουί βρέθηκε νεκρός στο γραφείο του στο Παρίσι. Τον βρήκε απαγχονισμένο η καθαρίστρια του γραφείου του τα ξημερώματα. Το σώμα του βρέθηκε κρεμασμένο από ένα σχοινί που είχε δεθεί από ένα σιδερένιο στήριγμα στο πατάρι του. Δεν βρέθηκε κανένα σημείωμα που να δικαιολογεί την πράξη του. Την είδηση μου την τηλεφώνησε η γραμματέας του, η κηδεία του αυτόχειρα θα γινόταν στην γενέτειρά του, ένα χωριό στη Βρετάνη, το απόγευμα της Δευτέρας. Με πήρε για να με ειδοποιήσει ότι, μετά από αυτές τις εξελίξεις, η προγραμματισμένη για τις 22 συνάντησή μας στο Παρίσι θα έπρεπε να ματαιωθεί. Ζήτησε και συγγνώμη για την ταλαιπωρία. Αμήχανα και με λέξεις που έβγαιναν από την επαγγελματική τη συνήθεια να ρυθμίζει τα ραντεβού του καθηγητή της ιατρικής στο Πανεπιστήμιο ανάλογα με τα έκτακτα γεγονότα της προσωπικής του ζωής.
Έκανα πάρα πολύ ώρα για να συνέλθω από το σοκ που μου προκάλεσε το άκουσμα της είδησης του θανάτου του Λεφανουί. Μου ήταν αδύνατο να πιστέψω ότι αυτοκτόνησε ο άνθρωπος με τον οποίο συνομιλούσα αργά το προηγούμενο βράδυ για τα κοινά μας ερευνητικά σχέδια, για τις διακοπές που σχεδίαζε να κάνει στην Ελλάδα πριν από τους Ολυμπιακούς αγώνες το καλοκαίρι και για τις προβλέψεις του για τις Ελληνικές βουλευτικές εκλογές. Όλο το Σαββατοκύριακο δεν μπόρεσα να ησυχάσω με την σκέψη ότι δεν είναι δυνατόν αυτός ο άνθρωπος να αυτοκτόνησε, κάτι άλλο συνέβαινε.
Την Τρίτη το πρωί επισκεφτήκαν το γραφείο μου στο Πανεπιστήμιο ένας επιθεωρητής της Γαλλικής αστυνομίας με τη συνοδεία ενός υπαλλήλου της Γαλλικής πρεσβείας στην Αθήνα και ενός Έλληνα αστυνομικού που μετέφερε την άδεια του πρύτανη να με εξετάσουν στο γραφείο μου στο Πανεπιστήμιο. Μου πήραν κατάθεση για τον Λεφανουί, φαίνεται ότι είμαι ο τελευταίος άνθρωπος που μίλησα μαζί του πριν από το τραγικό του τέλος, έτσι έδειξαν τα αρχεία των κλήσεων της τηλεφωνικής εταιρίας στο Παρίσι. Μετέφερα το κλίμα της συνομιλίας, τα θέματα που συζητήσαμε και κατέθεσα την πεποίθηση που είχε αρχίσει να μου σχηματίζεται ότι κάποιος πρέπει να δολοφόνησε τον Λεφανουί. Δήλωσα κατηγορηματικά ότι δεν είχα ιδέα ποιος και για ποιο λόγο. Πήραν την υπογραφή μου στην κατάθεση, ευγενέστατα ο Γάλλος επιθεωρητής με χαιρέτισε στρατιωτικά και έφυγαν.
Μισή ώρα αργότερα εισέβαλαν δυο αγενέστατοι χοντράνθρωποι στο γραφείο μου, ξάπλωσαν στις καρέκλες και άναψαν τσιγάρα, από την ΕΥΠ είπαν, έδειξαν και ταυτότητες κάποιας άλλης, άγνωστης σε μένα, υπηρεσίας. Άρχισαν τις απειλές για να τους πω τι ξέρω για τον Λεφανουί και το αρχείο του. «Δεν ξέρεις που έμπλεξες Πορφύρη» έλεγε ο ένας, «μίλα» έλεγε ο άλλος, «σε παρακολουθούμε μήνες και ξέρουμε με ποιον μιλάς και τι κάνεις με κείνη την τσουλίτσα την Χατζή στη Πάτρα». Τους ζήτησα να δω την άδεια του πρύτανη να με επισκεφθούν στο γραφείο μου, τους τόνισα ότι παραβίαζαν το Πανεπιστημιακό άσυλο. Δεν είχαν καμιά άδεια, ο ένας εκνευρίστηκε και άρχισε να κλωτσάει τα έπιπλα, «δεν μπορείς να πας πουθενά», είπε, «η Αθήνα είναι γεμάτη από μυστικές υπηρεσίες για την Ολυμπιάδα, όπου και να πας θα σε βρούμε και θα σε κάνουμε να τα ξεράσεις όλα». Τους έστειλα στο διάολο. Να προσέχω μου είπε με νόημα ο άλλος φεύγοντας, «να μην έχω την ίδια τύχη με τον Γάλλο».
Κλείδωσα το γραφείο, κατέβασα τα στόρια και τα τηλέφωνα και έμεινα να ηρεμίσω. Ο καταιγισμός των γεγονότων με είχαν ζαλίσει. Ότι και να συμβαίνει πρέπει να σχετίζεται με τη στάση μου στη LP-LP, ενδεχομένως με αυτή την επιτροπή να σχετίζεται και η δήθεν αυτοκτονία του Λεφανουί. Ότι περιέχει το αρχείο που μου έστειλε ο Λεφανουί και ότι συζήτησα μαζί του φαίνεται ότι ενοχλεί κάποιους ισχυρούς. Ίσως η στάση μας στην επιτροπή στην τελευταία της συνεδρίαση να απείλησε κάποια σχέδια τους.
Αργά το βράδυ ηρέμισα τελείως και κατέληξα σε ένα στοιχειώδες πρόγραμμα ενεργειών για τις επόμενες ημέρες. Είναι φανερό ότι απειλούμαι και κινδυνεύω. Οι σημερινές επισκέψεις έγιναν μόνο για εκφοβισμό. Ήθελαν να με πανικοβάλουν για να τους παραδώσω, χωρίς πολύ θόρυβο, το αρχείο του Λεφανουί. Αν ήταν να με ανακρίνουν κανονικά θα με καλούσαν στις υπηρεσίες τους. Αν παρανομώ κατέχοντας το επιστημονικό ερευνητικό υλικό που μου προώθησε ο γιατρός για να διευκολύνει την κοινή μας δουλειά, θα έφερναν κάποιο χαρτί από εισαγγελέα για να τους παραδώσω το αρχείο του, δεν θα πουλούσαν απλώς σκληράδα και τσαμπουκάδες όπως σήμερα. Πρέπει να μεταφέρω όλο το αρχείο μαζί με το ερευνητικό μου ημερολόγιο και αυτό εδώ το Ημερολόγιο Καταστρώματος σε ασφαλές μέρος, αν γίνουν πολύ δύσκολα τα πράγματα θα είναι τα μόνα διαπραγματευτικά μου χαρτιά, σε αυτό κατέληξα γρήγορα. Πρέπει ακόμα να προστατέψω τη Στέλλα και τον Λάσκο, είπαν ότι με παρακολουθούν πολλούς μήνες, ενδεχομένως να βρίσκονται και αυτοί σε κίνδυνο μιας και είναι οι μοναδικοί άνθρωποι με τους οποίους έχω μοιραστεί τους προβληματισμούς μου. Να φύγω από την Ελλάδα αυτή την εποχή το βρίσκω αδύνατο, πρέπει να έχει δίκιο αυτός που είπε ότι παρακολουθούν τα πάντα με αφορμή την Ολυμπιάδα. Χρειάζομαι χρόνο για να ερευνήσω σχολαστικά όλα τα δεδομένα του αρχείου και να οργανώσω τις κινήσεις μου χωρίς να αισθάνομαι ότι απειλούμαι. Ότι ξέρω και ότι είναι να μάθω ακόμη φαίνεται ότι είναι πολύτιμο. Αξίζουν τουλάχιστον όσο η ζωή του Λεφανουί.

Διάβαζες απορροφημένος, δεν παρατήρησες την Φρόσω που επέστρεψε κάθιδρη από τον καθημερινό της μαραθώνιο. Λίγες πιο κάτω ο Πορφύρης συνέχιζε με μερικές ακόμα γραμμές. Έγραφε:

9/11/2004 Κτήμα Δελακούρα, Κέρκυρα
Τώρα ξέρεις πως εξελίχθηκαν τα γεγονότα και μπορείς να συνδυάσεις πλέον όλα τα κομμάτια αυτής της ιστορίας που άφησα πίσω. Μόνο εσύ θα μπορούσες να βρεις όλα αυτά που είναι γύρω σου και να ανασυνθέσεις το παζλ που δίνει νόημα στους κόπους τόσων πολλών τίμιων ερευνητών. Γράφω αυτές τις τελευταίες γραμμές σε αυτό που ονόμασα κάποτε Ημερολόγιο Καταστρώματος λίγο πριν αναχωρήσω με τη Στέλλα για το Μπουένος Άιρες, τώρα που φαίνεται ότι χαλάρωσαν τα μέτρα επιτήρησης. Κυνηγημένοι και με ψεύτικα χαρτιά θα φύγουμε, σαν εγκληματίες. Δεν είμαι σε θέση να συνεχίσω αυτό που προσπάθησα να ξεκινήσω με τον Λεφανουί, η υγεία μου δεν μου επιτρέπει μακροχρόνιους σχεδιασμούς και οι δυνάμεις μου είναι πολύ λίγες μετά από τόσους μήνες δίχως ιατρική φροντίδα και χωρίς συνέχεια στην θεραπεία που έπρεπε να είχα κάνει.
Πέρα όμως από αυτά ξέρω ότι η δική μου απόφαση να αποκαλύψω το σκάνδαλο της Τυραννίας της Υγείας, όπως το έχω ονομάσει, μπορεί να έχει άμεσες συνέπειες στην ασφάλεια ή και την ζωή ακόμα του καθηγητή Λάσκου. Θα πρέπει να γνωρίζεις ότι, την προηγούμενη ημέρα από εκείνη που πήγα στο Πανεπιστήμιο για να σου γράψω την Τελευταία Πράξη, μου τηλεφώνησε ένας απόστρατος στρατηγός της ελληνικής αστυνομίας, φίλος όπως είπε του Λάσκου. Μου είπε ξεκάθαρα ότι κάποιοι έχουν αποφασίσει να σκοτώσουν τον Λάσκο αν συνεχίσω να ισχυρίζομαι τα περί δολοφονίας του Λεφανουί ή αν συνεχίσω να ψάχνω την υπόθεση. Ευθύς εκβιασμός όπως καταλαβαίνεις, δεν μου άφησε καμία άλλη επιλογή πέρα από το να ασφαλίσω το αρχείο και τα ευρήματα της έρευνάς μου σε αυτό το δωμάτιο και να κάνω την πιο τίμια και αντρίκια πράξη που θα μπορούσα να κάνω: Να το βάλω στα πόδια, να εξαφανιστώ αφήνοντας να εννοηθεί ότι αυτό έχει να κάνει με την έκβαση της υγείας μου ή ότι είμαι ήδη νεκρός. Έτσι εξαφανίζονται και όλες οι νομικές μου δεσμεύσεις για την τήρηση του απόρρητου της δουλειάς της LP-LP, αφήνοντας παράλληλα ελεύθερα στην επιστημονική έρευνα τα απολύτως έγκυρα στοιχεία που μου έστειλε ο Λεφανουί και που τα κρατούσαν τόσο καιρό στο σκοτάδι.
Θα αντιλαμβάνεσαι πλέον τώρα ότι ίσως μόνο εσύ μπορείς να συνεχίσεις την έρευνα και να αποκαλύψεις τις λεπτομέρειες της υπόθεσης Λεφανουί. Εσύ δεν έχεις δεσμεύσεις και περιορισμούς σαν βαρίδια στα πόδια σου και δεν είσαι υποχρεωμένος να γνωρίζεις ότι, όλο αυτό το επιστημονικό υλικό που σου κληροδοτώ, αποτελούσε κάποτε το εφτασφράγιστο μυστικό αρκετών κυβερνήσεων. Ιδιόχειρη επιστολή με ημερομηνία παράδοσης του αρχείου μου σε σένα πριν από την εξαφάνισή μου καθώς και χαρακτηρισμού του ως ελεύθερου για περεταίρω επιστημονική έρευνα, θα βρεις στον φάκελο Φ.159.12. Χρησιμοποίησε την αν περαστεί ανάγκη. Επιπρόσθετα, όλα τα ευρήματα και τα δεδομένα που μου έστειλε ο γιατρός, ερμηνεύονται από την μέθοδο που εσύ επινόησες και καταλήγουν, όπως θα διαπιστώσεις, σε συγκλονιστικά αποτελέσματα. Αυτό είναι το συμπέρασμα της ερευνητικής δουλειάς μου αυτούς τους τελευταίους μήνες που κρύβομαι σε αυτό το σπίτι. Αυτό το τελευταίο δεν το γνωρίζει κανένας, μόνο εσύ και εγώ.
Πιστεύω ότι αντιλαμβάνεσαι την σπουδαιότητα των όσων έμαθες αλλά και τις συνέπειες από την δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από την εφαρμογή της μεθόδου σου στα επιστημονικά ευρήματα και τις στατιστικές που βρίσκονται σε αυτό το δωμάτιο. Γνωρίζω ότι το φορτίο της αποστολής που καλείσαι να αναλάβεις ότι είναι πολύ βαρύ και το μήνυμα που πρέπει να επιδοθεί επικίνδυνο.
Όπως σου είπα, οτιδήποτε και να αποφασίσεις να κάνεις από εδώ και πέρα θα το σεβαστώ. Καλή δύναμη.
Σπύρος Πορφύρης

«Έτσι ακριβώς σε σκιτσάρισα Φωτεινέ σε εκείνο τον τελευταίο πίνακα που δεν σε άφησα να τον δεις στο σπίτι μου, επειδή δεν τον είχα τελειώσει. Παντού λιακάδα και εσύ να κάθεσαι, όπως τώρα, στη σκιά, με ένα σουρεαλιστικό σύννεφο μέσα στο δωμάτιο ακριβώς πάνω από το κεφάλι σου. Μα τι συμβαίνει, εσύ τρέμεις.»
Δεν απάντησες, της έδειξες που να διαβάσει τις τελευταίες σελίδες από το Ημερολόγιο Καταστρώματος του Πορφύρη. Αμίλητος και σκιαγμένος βγήκες έξω στον κήπο για να πάρεις αέρα. Τρέμοντας από το φόβο και με ένα κόμπο στο στομάχι, άφησες μόνο το κορίτσι που είχε ζωγραφίσει όλα τα συναισθήματα που φωλιάζουν τώρα μέσα σου με μπλε, άσπρο και κόκκινο, τα χρώματα του μονοπατιού του Πορφύρη στο ανεπίδοτο γράμμα του. Βγήκες στο κτήμα για να τα συναντήσεις. Το σύννεφό σου σε ακολούθησε.

Σουρούπωνε. Από τη μαρμάρινη σκάλα η θέα του βαθύ μπλε της θάλασσας ανάμεσα στα κυπαρίσσια και τις ελιές και το γαλανό του ουρανού, έβαζαν στη μέση το κόκκινο των βουνών της απέναντι ακτής της Ηπείρου. Πράσινο σχεδόν μαύρο, μπλε της θάλασσας σχεδόν μαύρο και αυτό, κόκκινο ξανθό στα απέναντι ξεροβούνια και η αποθέωση του φωτεινού γαλάζιου στον ουρανό εναλλάσσονται σε αναλογίες που λες ότι τις επέλεξε για φόντο κάποιος θεοφοβούμενος Αναγεννησιακός ζωγράφος. Και μια πινελιά σκούρο κόκκινου της μοτοσικλέτα σου που μένει γερμένη για να ξαποστάσει πάνω στο λευκό χαλί από το χαμομήλι στο ξέφωτο μπροστά στο βενετσάνικο αρχοντικό. Καμιά η σχέση τους τώρα με τις αποχρώσεις των ίδιων χρωμάτων που σου επέδειξε πριν λίγες μέρες η άνοιξη, τότε που τα χρώματα ήταν απόλυτα και έδειχναν να ξεπηδούν από την φωτεινή παλέτα κάποιου ατρόμητου φωβιστή[2] ζωγράφου που είχε βαλθεί να αλλάξει τον κόσμο. Ξάπλωσες πάλι ανάσκελα δίπλα από την μοτοσικλέτα πάνω στα χαμομήλια, κάλυψες πάλι τα μάτια με τα μπράτσα για να αφουγκραστείς τα χρώματα καλλίτερα. Ο ήχος της σιωπής τους σε κυρίευσε μέσα στο απόλυτο μαύρο της επερχόμενης νύχτας. Το μαύρο του σκοταδιού, το μαύρο της μοναξιάς, το μαύρο του φόβου.
Στ’ αλήθεια φοβάσαι; Κάτω από άλλες συνθήκες η ερώτηση θα ήταν ένα καλό θέμα για ακαδημαϊκή συζήτηση. Ο φόβος ως αστάθμητος παράγοντας, ο φόβος ως αμαρτία, o αρχέγονος φόβος του θανάτου και της αιώνιας νύχτας που επακολουθεί, ο φόβος ως συνταρακτική συνειδητοποίηση μιας πραγματικότητας που ανακαλύπτεις μια στιγμή, αν και υπήρχε πάντα. Ο φόβος ως ύστατος εξολοθρευτής του υποσυνείδητου. Ο φόβος ως το τέλος της χαράς, ο φόβος της αυτογνωσίας και ο φόβος της επιβίωσης. Ξαπλωμένος ανάμεσα σε τόσα χρώματα που παραμόνευαν εκεί έξω, αυτό που νοιώθεις τώρα κάθε άλλο παρά ακαδημαϊκό ερώτημα μπορεί να είναι. Έχεις φοβηθεί και παλιότερα, όμως οι εκδηλώσεις εκείνες τώρα σου φαίνονται λιγότερο σημαντικές. Τα χιλιόμετρα που κατάπινε η μοτοσικλέτα σου, με το μικρό δαχτυλάκι του δεξιού χεριού να έχει πιαστεί κοκαλωμένο στη θέα του τοπίου που φεύγει δεξιά και αριστερά, όταν συνειδητοποιούσες την ταχύτητα από τις διακεκομμένες διαχωριστικές γραμμές στην άσφαλτο που σε πυροβολούσαν ακατάπαυστα σαν πυρά τροχιοδεικτικά. Ο φόβος από το μαύρο της αβύσσου που σε περίμενε στα βάθη της θάλασσας όταν σκαρφαλωμένος πάνω στη κουπαστή περίμενες κάτι να σε σπρώξει σε κείνη τη βουτιά που δεν τόλμησες. O φόβος του νεοσύλλεκτου φαντάρου περνώντας την πύλη του στρατοπέδου κατάταξης. Και κάποιοι άλλοι ακαθόριστοι φόβοι, που γίνονται κομμάτι του εαυτού σου όταν κοιμάσαι, την στιγμή που μονομαχούσε η λογική και η ανεξέλεγκτη φαντασία. Φόβοι που αρκούσε μια πράξη καλής θέλησης για να τους στείλει στη λήθη με ένα απλό άνοιγμα των βλεφάρων για να επανέλθεις στο γνώριμο περιβάλλον των σκιών του δωματίου σου.
Ο φόβος που νοιώθεις τώρα είναι διαφορετικός. Φόβος πρωτόγνωρος, ασυνήθιστος, φόβος άγνωστος. Ο φόβος που ωριμάζει κάτω από τη σκιά της φρίκης. Της φρίκης που μπορεί να αναπαραστήσει το μαύρο της νύχτας, το μαύρο του σκοταδιού και όσων κρύβει το μαύρο της μοναξιάς. Της φρίκης της γραμμένη με το ίδιο φ όπως εκείνο το φ του φόνου.
Αρκεί ένα φ για να το διώξει κανείς το φόβο είχε διδάξει ο Λάσκος στον Πορφύρη. Ένα φύσημα και θα εξαφανιζόταν. Συνειδητοποιείς ότι αυτό που έχει συμβεί σε σένα είναι ότι, διαβάζοντας την ιστορία του Πορφύρη, ρούφηξες το φόβο μέχρι να γεμίσει με αυτόν κάθε κυψέλη των πνευμόνων σου. Παρακολουθήσεις του προσωπικού απόρρητου από μυστικές υπηρεσίες ή έστω η υποψία ότι αυτές γίνονται. Ίντριγκες ανεξέλεγκτων επιτροπών, γιατροί που εκφοβίζουν υγιείς, ασφαλιστές που πουλάνε τα προϊόντα τους στηριγμένοι στον φόβο που σπέρνουν οι προηγούμενοι, διαφημίσεις προϊόντων ασφάλειας που ασφαλίζουν καλά, κλειδώνοντας τους φόβους των νοικοκυραίων, μπας και δραπετεύσουν αυτοί μια νύχτα μέσα από κάποιο τους όνειρο. Και για πρώτη φορά φοβάσαι με όλα αυτά που σου αποκάλυψαν τα νούμερα και τις στατιστικές της τέχνης σου επιβεβαιώνοντας όλα τα προηγούμενα. Όλα αυτά που υπάρχουν εκεί έξω, συνθέτοντας μια τεράστια βιομηχανία του τρόμου της σιωπής και που συνειδητοποίησες απότομα την τραγικότητα της ύπαρξή τους, αλλά και το πόσο πολύ σε αφορούν. Το δικό σου φ δεν τον έδιωξε τον φόβο, το αντίθετο έγινε.
Ανοίγεις τα μάτια. Παραμένεις ξαπλωμένος πάνω στο ίδιο ξέφωτο με τα χαμομήλια αλλά τώρα έχεις πάρει τη στάση του εμβρύου. Αυτή τη φορά δεν αρκεί το άνοιγμα των βλεφάρων για να σε επαναφέρει στη σιγουριά του γνώριμου περιβάλλοντος των σκιών του δωματίου σου. Τα χρώματα έχουν εξαφανιστεί, το μαύρο της νύχτας έχει καλύψει το μπλε της ελευθερίας σου, έχει καταπατήσει το λευκό της αυτοπεποίθησης, εξαφάνισε τις πινελιές του πορφυρού του έρωτα και όλες τις ενδιάμεσες αποχρώσεις τους που καθορίζουν τα υπόλοιπα συναισθήματα. Ο φόβος έχει καλύψει τα πάντα, κυριαρχεί σαν άγριο αιλουροειδές πάνω σε όλα. Σε πιάνει πανικός, ιδρώνεις και λαχανιάζεις λες και έτρεξες χιλιόμετρα. Ψάχνεις την κατεύθυνση για το σπίτι, αναζητάς κάτι που να σε οδηγεί στο φως της Φρόσως αλλά μάταια. Χάνεσαι μέσα στο δάσος με τα κυπαρίσσια, σκοντάφτεις πάνω τους και ματώνεις πάνω στις πέτρες. Μέσα στο σκοτάδι ξεχωρίζεις ένα λευκό σημείο να αντανακλά πεισματικά ότι απέμεινε από τη λευκότητά του μέσα στο απόλυτο μαύρο. Το φρεσκο-ασβεστωμένο τοιχάκι του αρχαίου πηγαδιού του κτήματος συνεχίζει να αντιστέκεται πεισματικά στο μαύρο που το περιβάλλει. Στέκεις σκυφτός να ξελαχανιάσεις στο άνοιγμα του πηγαδιού πάνω από το απόλυτο μαύρο του, που μπροστά του ωχριά και το μαύρο της νύχτας που σε περιβάλλει. Στο βάθος του η απόλυτη μοναξιά, Γύρω σου παντού ο φόβος.
Φαντάζεσαι τον εαυτό σου να καθρεφτίζεται στο μαύρο νερό του πηγαδιού. Λες και είναι κάποιος άλλος αυτός που αφηγείται σε δεύτερο πρόσωπο τις σκέψεις του για το σκοτάδι και εσύ η αντανάκλασή του στο χείλος του πηγαδιού. Θέλεις αυτός να είναι εκεί, πάνω στο νερό που απορροφά κάθε σκέψη όπως τους ήχους που δεν αφήνονται να ξεφύγουν από την άβυσσο. Μένεις έτσι με τις ώρες και ακούς το πρόσωπο που πιστεύεις ότι είναι στο βάθος του πηγαδιού, να διηγείται την ιστορία σου απολογούμενος σε δεύτερο πρόσωπο. Ακούγεται για ώρα ο μονόλογος του να σιγοψιθυρίζει για ένα καταθλιπτικό πρωινό μέσα στη μοναξιά σου στο Πανεπιστήμιο, για ένα ταξίδι μετά από μια απρόσμενη πρόσκληση, για τη συνάντηση με ένα κορίτσι, για ένα κυνήγι χαμένου θησαυρού και στο τέλος για το απόλυτο μαύρο ενός δάσους σαν και αυτό. Επαναλαμβάνει με λεπτομέρεια όλα όσα σκέφτηκες και διηγήθηκες στη ζωγράφο σου κατά τη διάρκεια αυτών των κοινών σας ημερών, που τα περισσότερα τα ήξερε όπως φαίνεται από τα χρώματα που διάλεξε για να σε ζωγραφίζει. Και αφού τελείωσε ότι ήταν να πει σώπασε. Κάνεις α για ν’ ακούσεις τον αντίλαλο στο πηγάδι, για να δεις αν σε ακούει και ο άλλος, το πρώτο πρόσωπο. Τίποτα, καμία απόκριση. Ο ήχος της σιωπής κυριαρχεί, δεν ακούγεται ούτε το α που φώναξες, το κατάπιε και αυτό το μαύρο. Το ίδιο μαύρο του φόβου που κάλυψε τα χρώματα, το ίδιο που σε εμποδίζει να εκφράσεις τα συναισθήματα. Τώρα ακούγεται μόνο το πλιτς πλιτς που κάνουν κάποια δάκρυα σου που φτάνουν στην μαύρη επιφάνεια κάπου εκεί στο βάθος, διακόπτοντας έτσι εκείνο το μονότονο βούισμα, τον ήχο της σιωπής τους, που τόσα χρόνια σε μπούκωνε.

Σε λίγο θα ξημέρωνε. Ένα αεράκι φύσηξε από τη μεριά της θάλασσας και έκανε τα πάντα να αναρριγήσουν. Είπες ότι τώρα θα κάνει φρου και εκείνος ο πολύχρωμος μύλος της πιτσιρίκας που ονειρεύεται χαμογελώντας το δικό της αδύνατον μέσα στην αγκαλιά της μάνας της στην αυλή του ψυχιατρείου, αδιαφορώντας για την ανάμνηση των τόσων μαύρων χρόνων της έγκλειστης τρέλας των κλειδωμένων συναισθημάτων γύρω της. Με αυτή την εικόνα στο μυαλό, μια ξαφνική και αναπάντεχη σκέψη κάνει τα πάντα να λάμψουν. Τα χρώματα είναι ακόμη εκεί έξω, συνεχίζουν να υπάρχουν όλα πάνω στον χάρτινο μύλο της μικρής. Το πρωινό φως του θα ξαναφέρει σε λίγο το άσπρο στα χαμομήλια, το μπλε της θάλασσας και την πινελιά του κόκκινου της μηχανής που σε περιμένει γερμένη ερωτικά στο πλάι. Ένα αεράκι σαν αυτό, θα τα ανακατέψει σε όλους τους συνδυασμούς και θα κάνει πάλι τα μάτια της μικρής να λάμψουν όταν ξανασυναντήσει το εκτυφλωτικό λευκό που δημιουργεί η εναλλαγή των χρωμάτων, βλέποντας τον μύλο της να κάνει φρου. Και τότε κάτι άναψε μέσα στο σκοτάδι σου σαν μια προφητική πινακίδα από νέον. Στην αρχή μια αχνή κόκκινη λάμψη και μετά συνεχείς μπλε αστραπές μέχρι να σταθεροποιηθεί στο τέλος το εκτυφλωτικό λευκό του. Ένα μακρόσυρτο φφφ έστειλε με ανακούφιση όλο το μαύρο που φώλιαζε μέσα σου να συναντήσει το μαύρο της νύχτας. Με κλειστά μάτια ακολουθείς κάποιο δρόμο που προσδιορίζει μια ακαθόριστη πυξίδα μέσα σου, φωτισμένος λες από αυτό το φως που άναψε έτσι αναπάντεχα. Μετράς τα σκαλιά της βίλας της Μπενεφιτσέντζα με κλειστά τα μάτια, ξέρεις ότι ήταν πάντα δεκαεφτά και φτάνεις στο πλατύσκαλο. Ανοίγεις τα μάτια μόνο όταν ανοίγει η βαριά πόρτα της εισόδου της βίλας. Το αμυδρό φως από τη λάμπα στο κρυφό δωμάτιο με το αρχείο του Πορφύρη στο βάθος είναι ικανό να σε τυφλώσει. Ξέρεις ότι είναι εκεί και σε περιμένει. Περιμένεις λίγο για να συνηθίσουν τα μάτια στο μη σκοτάδι. Συνεχίζει απορροφημένη να διαβάζει κάτι από το αρχείο του Πορφύρη. Η αντανάκλαση του μπλε της οθόνης του υπολογιστή ζωγραφίζει στο πρόσωπό της ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο, ίδιο με εκείνο που είχε η μικρή που περίμενε τον χάρτινο μύλο της να κάνει φρου.
«Είμαι ερωτευμένος μαζί σου» της ψιθύρισες σε πρώτο πρόσωπο.
[1] Το μέγιστο ποσοστό που επιτρέπεται να μειωθεί η αξία μιας μετοχής μέσα στην ίδια χρηματιστηριακή συνεδρίαση.
[2] από τη γαλλική λέξη -fauve που μπορεί να μεταφραστεί ως άγριο θηρίο, αγρίμι. Βραχύβιο καλλιτεχνικό κίνημα των αρχών του εικοστού αιώνα